نسیم گیلان - - گیلان استانی کشاورزی است، این فعالیت بیش از 50 درصد اقتصاد استان را تشکیل می‌دهد. زراعت برنج مهمترین فعالیت کشاورزان گیلانی و تأمین آب همواره یکی از دغدغه‌های اصلی شالیکاران در فصل زراعی بوده است. بر اساس آمارها؛ شالیزار‌ها بیشترین بخش آب‌بر کشاورزی در این استان هستند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
بیش از 230 هزار هکتار از اراضی این استان شالیزار است که 172 هزار هکتار از آن آبخور سد سفیدرود هستند و بقیه زمین‌های کشاورزی هم با استفاده از منابع آب محلی مانند چاه‌ها، رودخانه‌ها و آب بندان‌ها آبیاری می‌شوند.
سد سفیدرود بزرگترین سد مخزنی گیلان است که آب مورد نیاز 72 درصد از شالیزار‌های استان را تأمین می‌کند. این سد بر روی رودخانه سفیدرود (در پایین دست محل تلاقی 2 رودخانه قزل اوزن و شاهرود) در 75 کیلومتری جنوب شهر رشت و در مجاورت شهر منجیل واقع شده است.

از سوی دیگر، آب باران یکی از منابع آب تجدیدپذیر است که با جمع آوری و ذخیره آن از طریق آب بندان‌ها و اجرای شخم در شالیزار‌ها به کاهش وابستگی به منابع آب زیرزمینی و آب سد‌ها کمک می‌کند. استفاده از آب باران در کشاورزی از منظر اقتصادی و محیط زیستی هم اهمیت بالایی دارد.
گفته می‌شود؛ از 31 استان کشور تنها گیلان است که مشکل آب ندارد و میلیارد‌ها مترمکعب آب بارش باران در این استان هر ساله بی آنکه مصرف شود به داخل زمین و دریا می‌رود. این استان شمالی با وجود بارش‌های فراوان و رودخانه‌های خروشان فصلی و دائمی، در سال‌های اخیر با کم آبی کشاورزی و خشکسالی رو‌به‌رو بود و شالیکاران گیلانی به دنبال تنش آبی مزارع برنج را به سختی و به ناچار کشت می‌کردند.

این گونه که پیداست استان گیلان امسال به سبب افزایش بارندگی‌ها و همچنین افزایش ذخیره آب پشت سد سفیدرود نسبت به پارسال، از نظر آب کشاورزی سال زراعی خوبی پیش رو دارد. سال گذشته بیش از هزار و 50 میلیمتر باران در گیلان بارید در حالیکه میانگین بارش باران در کشور 133 میلیمتر بوده است.
هادی حق شناس، استاندار گیلان در همین راستا با بیان اینکه اکثر نقاط کشور با کمبود آب و بارش باران مواجه هستند، به وضعیت بارش‌ها در سال زراعی کنونی اشاره کرد و گفت: گیلان سال بارشی بسیار خوبی داشته است و نسبت به میانگین مدت مشابه 27 درصد با افزایش بارش مواجه بودیم که این امر قطعا باعث رونق تولید محصولات کشاورزی در سال زراعی جدید خواهد شد.
به گفته او، بارش‌های باران در اسفند سال گذشته و فروردین امسال در حد نرمال بوده و بر اساس پیش‌بینی‌ها در اردیبهشت ماه هم بیش از حد نرمال خواهد بود که این داده‌ها باید به کشاورزان اطلاع رسانی شود تا برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند.

استاندار گیلان نقش تنظیم توزیع دقیق آب زراعی در کاهش تنش آبی در اراضی شالیزاری برخی از نقاط استان را بسیار مهم دانست و افزود: با توجه به آب ذخیره شده در پشت سد سفیدرود و میزان بارش‌های صورت گرفته به طور یقین سال زراعی خوبی خواهیم داشت به شرطی که با رعایت دقیق تقویم زراعی، مصرف آب مدیریت شود.
گیلان از تنش آبی خارج شد
صالح محمدی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان هم با بیان اینکه امسال با توجه به شرایط خوب بارش‌ها که داشتیم، استان از تنش آبی خارج شده است، گفت: ذخیره آب سد سفیدرود نسبت به سال گذشته نزدیک به 27 درصد بیشتر شده است.
او افزود: کشاورزان گیلانی با تقویت ناوگان مکانیزاسیون می‌توانند از این ظرفیت استفاده و نسبت به مدیریت منابع آبی اقدام کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان اظهار امیدواری کرد: با هماهنگی‌هایی که در شورای حفاظت آب استان انجام می‌شود، امسال سال زراعی خوبی در حوزه مدیریت آب داشته باشیم.
خزانه‌گیری 55 درصد از شالیزار‌های گیلان
کشت برنج هر ساله با انجام خزانه گیری ارقام محلی و مرغوب در شالیزار‌های استان گیلان آغاز می‌شود. خزانه برنج به قطعات کوچک زمین در کنار یا داخل شالیزار گفته می‌شود. بذر برنج تحت شرایطی خاص در آن کشت و پس از آماده شدن و رشد بوته‌ها به زمین اصلی منتقل و نشاء می‌شود. خزانه به گونه‌ای ایجاد می‌شود که بیشترین نور خورشید را دریافت کرده و از وزش باد نیز مصون بماند.

به گفته محمدی، گیلان بیش از 230 هزار هکتار شالیزار دارد که خزانه‌گیری حدود 55 درصد از آن معادل 130 هزار هکتار از اراضی شالیکاری این استان تاکنون انجام شده است.
او با بیان اینکه زمان خزانه‌گیری برنج پیش از این در قالب تقویم زراعی به کشاورزان اطلاع‌رسانی شده است، تصریح کرد: تقویم زراعی برنج (تقویم کشت) امسال با همکاری دستگاه‌های متولی استان تدوین و ابلاغ شده است.
رئیس جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه تقویم زراعی امسال با همکاری این سازمان، شرکت آب منطقه‌ای، موسسه تحقیقات برنج و دانشگاه گیلان تدوین و با دستور استاندار ابلاغ شده است، از شالیکاران خواست تا زارعت برنج را بر اساس این تقویم انجام دهند.

محمدی یادآور شد: در تقویم زراعی تاریخ مربوط به کشت و کار برنج برای اراضی داخل و خارج شبکه سد سفیدرود، منطقه رستم آباد و فومنات که دسترسی آب راحت‌تر بوده و خارج از فومنات به تناسب شرایط لحاظ شده است.

مزایای کشت مکانیزه برنج در گیلان
او همچنین با بیان اینکه شخم اولیه مزارع برنج نیز در بیش از 75 درصد از شالیزار‌های استان گیلان معادل 179 هزار هکتار انجام شده است، به ضرورت توجه کشاورزان به کشت و کار برنج به روش مکانیزه اشاره کرد و گفت: صرفه‌جویی در وقت، کاهش سختی کار، انجام به موقع عملیات کشاورزی و کاهش هزینه‌های تولید از جمله مزایای کشت مکانیزه برنج است.

رئیس جهاد کشاورزی گیلان پیش‌بینی کرد: امسال 200 هزار هکتار از شالیزار‌های استان با استفاده از دستگاه‌های نشاء کشت شده و برداشت هم در 210 هزار هکتار به روش مکانیزه انجام شود.
به گفته محمدی، همینک بیش از 87 هزار دستگاه ادوات کشاورزی شامل تراکتور شالیزار، تیلر، نشاکار، وجین‌کن و کمباین ویژه برنج (تأمین شده از طریق تسهیلات دولتی و شخصی کشاورزان) در استان گیلان وجود دارد.
رهاسازی آب سد سفیدرود از نیمه اردیبهشت ماه
محمدجواد خانی پور، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان نیز گفت: حجم ذخیره آب در مخزن سد سفیدرود 739 میلیون متر مکعب، متوسط دبی ورودی 56 متر مکعب بر ثانیه و دبی خروجی سد 6 متر مکعب بر ثانیه است که در مقایسه با سال گذشته و همین زمان نشانگر این است که امسال وضعیت ذخیره آب استان گیلان اندکی بهتر از سال قبل است.

او افزود: آب ذخیره شده در پشت سد سفیدرود بر اساس پیش بینی انجام شده در نیمه اردیبهشت سال زراعی منطبق با تقویم زراعی رهاسازی خواهد شد که روز دقیق آن متعاقبا به طور رسمی اعلام می‌شود.
معاون حفاظت و بهره برداری آب گیلان همچنین با اشاره به اینکه از 500 کیلومتر انهار اصلی دارای اولویت لایروبی در استان تاکنون به طول 420 کیلومتر توسط این شرکت لایروبی شده است، از کشاورزان خواست از هم اکنون عملیات پاکسازی و لایروبی انهار بین مزارع خود را آغاز کنند تا پس از رهاسازی در نیمه‌های اردیبهشت ماه، آب با سرعت و هدر رفت کمتر به منظور صرفه جویی به مزارع آنان برسد.
آغاز کشت برنج با شوق و امید در گیلان
گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج ایرانی است. این استان رتبه نخست از لحاظ سطح زیرکشت و رتبه دوم تولید برنج را در کشور دارد و رقم‌های بومی هاشمی و علی کاظمی بیشترین رقم کشت شده برنج در گیلان است. این استان با تولید بیش از 700 هزار تن برنج سفید، بیش از 35 درصد نیاز کشور به این محصول غذایی را تأمین می‌کند.
برنجکاری در گیلان با سختی‌های بسیار زیادی همراه بوده است به خصوص در سال‌های اخیر که با کم آبی کشاورزی رو‌به‌رو شد و به روال هر ساله همچنان پرهزینه و کم درآمد بود به نحوی که نه سود آن به جیب تولید کننده رفته و نه محصول آن با قیمت مناسب به دست مصرف کننده رسیده است. با این حال شالیکاران سختکوش گیلانی فصل زراعی جدید را با شوق و امید آغاز کرده‌اند.

اساسا بهار در گیلان، فصل کشت و کار، نشاء برنج و کاشتن دیگر محصولات کشاورزی است و کشاورزان گیلانی بهار هر سال علیرغم نگرانی‌ها و کاستی‌ها، بیکار نمی‌نشینند و در شالیزارهایشان بذر تازه امید می‌کارند؛ چه رسد به امسال که بارش‌ها، نویدبخش سال زراعی خوب در این استان سرسبز هستند.