نسیم گیلان - خبرآنلاین /گروهی متشکل از 38 دانشمند از 9 کشور نسبت به خطر تولید «باکتری‌های آینه‌ای» هشدار داده و گفته‌اند چنین باکتری‌هایی می‌توانند به حیات روی کره زمین پایان دهند.
اگرچه برای رسیدن به فناوری و دانش علمی لازم جهت ساخت این باکتری‌ها هنوز یک دهه یا بیشتر زمان نیاز دارد، این دانشمندان هشدار داده‌اند که خطرات مرگبار احتمالی این حوزه تحقیقاتی «بی‌سابقه» و «نادیده گرفته‌شده» است.
به نقل از یورونیوز، باکتری‌های آینه‌ای در زیست‌شناسی مصنوعی موجوداتی زنده هستند که در ساختار مولکولی‌شان، شکل مواد طبیعی به‌ طور معکوس است.
محققان در مقاله خود آورده‌اند: «تحت تأثیر کنجکاوی و کاربردهای احتمالی، برخی از محققان شروع به کار روی ایجاد موجوداتی کرده‌اند که کاملاً از مولکول‌های زیستی آینه‌ای ساخته شده‌اند. چنین موجوداتی یک انحراف اساسی از حیات خواهند بود و تولید آن‌ها نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر دارد.»
در این باکتری‌ها، مولکول‌های حیاتی مثل دی‌ان‌ای و پروتئین‌ها در جهت‌گیری فضایی خود به شکل آینه‌ای هستند. برای مثال مولکول‌های دی‌ان‌ای‌ به طور طبیعی مثل دست چپ و راست هستند که به‌طور دقیق معکوس یکدیگرند. اما در این موجودات مصنوعی، این ساختارها به‌طور کامل وارونه می‌شوند.
در نتیجه چنین موجوداتی با موجودات طبیعی کاملاً متفاوت خواهند بود و سیستم‌های زیستی معمول (مثل سیستم ایمنی) نخواهند توانست آن‌ها را شناسایی کرده یا با آن‌ها مقابله کنند چرا که این وارونگی باعث تغییر در ساختار مولکولی آن‌ها شده است.
در واقع سیستم ایمنی برای شناسایی باکتری‌های مهاجم به شکل مولکولی خاصی وابسته است. اگر این اشکال به حالت آینه‌ای تبدیل شوند، سیستم ایمنی نمی‌تواند آن‌ها را شناسایی کند و سیستم‌های دفاعی ایمنی ممکن است شکست بخورند.
دانشمندان، شامل متخصصان ایمنی‌شناسی، آسیب‌شناسی گیاهی، بوم‌شناسی، زیست‌شناسی تکاملی، امنیت زیستی و علوم سیاره‌ای ابتدا نسبت به تهدیدات این باکتری‌ها تردید داشتند، اما اکنون «عمیقاً نگران» هستند.

جاناتان جونز، یکی از نویسندگان گزارش و دانشمند در آزمایشگاه «سینزبری» در بریتانیا، گفت: «این غولی است که نباید از بطری بیرون بیاید. احتمال وقوع خطر کم است، اما عواقب آن می‌تواند واقعاً فاجعه‌بار باشد.»
دانشمندان می‌گویند تا زمانی که شواهد قانع‌کننده‌ای مبنی بر بی‌خطر بودن این موجودات ارائه نشده است، تحقیقاتی که هدف آن ایجاد باکتری‌های آینه‌ای هستند نباید مجاز اعلام شوند و تأمین‌کنندگان مالی نیز باید حمایت از این تحقیقات را متوقف کنند.
این گزارش بر اساس یک مطالعه فنی 300 صفحه‌ای نوشته شده است که امکان‌پذیری و خطرات باکتری‌های آینه‌ای را بررسی می‌کند.
گزارش می‌گوید که ایجاد حیات آینه‌ای بخشی از تلاش‌های چندین آزمایشگاه و تأمین‌کنندگان مالی بزرگ برای درک بهتر حیات و توسعه داروها و درمان‌های جدید است.
به گفته دانشمندان تهدید فوری‌ای در این زمینه موجود نیست چرا که موانع فنی زیادی برای ساخت این باکتری‌ها وجود دارد و انجام چنین کاری در طی یک دهه نیاز به تلاش هماهنگ و گسترده مشابه پروژه ژنوم انسانی خواهد داشت.
در این گزارش آمده است: «ما نمی‌توانیم سناریویی را رد کنیم که در آن یک باکتری آینه‌ای به‌عنوان گونه‌ای مهاجم در اکوسیستم‌های مختلف ظاهر شده و عفونت‌های مرگباری را در انسان‌ها، حیوانات و گیاهان ایجاد کند.»
جونز، متخصص سیستم ایمنی گیاهان، با بیان اینکه تشخیص این باکتری‌ها در گیاهان نیز بسیار دشوار خواهد بود، گفت: «حتی اگر در ابتدا رشد خوبی نداشته باشند، جهش‌ها وارد عمل می‌شوند و چیزی ظاهر خواهد شد که رشد بهتری دارد. این روند تکامل است.»
با این حال تام الیس، استاد مهندسی ژنوم مصنوعی در امپریال کالج لندن، می‌گوید که این بحث‌ها هنوز «علم تخیلی» هستند و نه واقعیت علمی.
وی اضافه کرد: «این نگرانی‌ها در کل درست هستند، اما بسیار فرضی هستند چون تحقیقات در مراحل اولیه قرار دارد.»
آقای الیس با اشاره به اینکه محققان بیش از یک دهه تلاش کرده‌اند تا حیات مصنوعی را با مولکول‌های غیرآینه‌ای بسازند، اما هنوز فاصله زیادی با ساخت سلول‌های خودپایدار دارند، گفت: «دشواری این کار مانند تلاش برای فرود بر مریخ است و بعد صحبت درباره سفر به ستاره‌ها و کهکشان‌های دیگر. دستاورد اولیه هنوز به واقعیت نرسیده، چه برسد به هدف بعدی.»
گزارش اخطارآمیز دانشمندان به تازگی در نشریه علمی «ساینس» منتشر شده است.