بزرگنمايي:

نسیم گیلان -

فصل اول – کلیات
ماده1 (اصلاحی 18/01/1387)ـ بنیاد شهید و امور ایثارگران ـ که از این پس دراین اساسنامه به اختصار بنیاد نامیده می­شود ـ نهادی است انقلابی که در اجرای فرمان رهبر کبیر و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه در تاریخ22/12/1358 و در پی موافقت مقام معظم رهبری مبنی بر ادغام سه نهاد انقلابی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، سازمان جانبازان انقلاب اسلامی و ستاد رسیدگی به امور آزادگان تأسیس شده و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری است و امور آن طبق مقررات و قوانین مربوط به نهادهای عمومی غیردولتی و در چارچوب این اساسنامه و آیین­نامه­ های مربوطه زیر نظر رییس جمهور و نظارت عالیه مقام معظم رهبری اداره می­شود
ماده2ـ مدت فعالیت بنیاد از تاریخ تأسیس نامحدود است. انحلال یا خاتمه آن با نظر مقام معظم رهبری می­باشد.
فصل دوم – اهداف و وظایف
ماده3 (اصلاحی 18/01/1387)ـ اهداف بنیاد عبارتند از:
احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه؛
زنده نگهداشتن یاد و نام شهیدان انقلاب اسلامی و ایثارگران و حفظ آثار آن­ها؛
اعتلاء معرفت و تعهد جامعه در قبال ارزش­های فرهنگ ایثار و شهادت و بالا بردن تعهد آنان نسبت به رعایت شأن، حق، حرمت، منزلت جامعه هدف و خانواده آنان؛
تلاش برای استفاده از امکانات عمومی جامعه و نظام و نیز بهره­گیری از سرمایه و دارایی بنیاد برای رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف.
ماده 4 (اصلاحی 18/01/1387) ـ در این اساسنامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کارمی­رود:
الف ـ جامعه هدف: خانواده ­های شاهد، جانبازان، آزادگان و خانواده­ های آنان؛
ب ـ خانواده­ های شاهد: پدر، مادر، همسر و فرزند شهید، مفقودالاثر و اسیر؛
ج ـ خانواده جانباز و آزاده: همسر، فرزند و والدین تحت تکفل.
تبصره 1 (اصلاحی 18/01/1387) ـ تعیین مصادیق عملی شهید، مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر در چارچوب قوانین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر اساس آیین­نامه­ای خواهد بود که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با همکاری بنیاد و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
تبصره 2 (الحاقی 18/01/1387)ـ کلیه کسانی که تا تاریخ تصویب این قانون توسط بنیاد به عنوان شهید، جانباز و یا آزاده شناخته شده­اند همچنان از خدمات مربوط برخوردار خواهند بود.
ماده 5 (اصلاحی 18/01/1387) ـ اهم وظایف بنیاد علاوه بر اجرا و پیگیری دستورات و فرمان­های حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه و فرامین و تدابیر مقام معظم رهبری در رابطه با جامعه هدف، از جمله فرمان ده ماده­ای مورخ 22/12/1358عبارتند از:
الف ـ در قبال شهادت و ایثار: برنامه­ریزی و تلاش به منظور تبیین مفهوم و فلسفه جهاد و شهادت و ایثار، احیا، حفظ و ترویج فرهنگ و روحیه ایثارگری و شهادت طلبی در جامعه به عنوان والاترین ارزش الهی از طریق:
1ـ بسیج کلیه امکانات نظام و جامعه اسلامی به ویژه نهادهای فرهنگی، اجتماعی، هنری، آموزشی و وسایل ارتباط­جمعی؛
2ـ شناسایی و تقویت و ترویج عوامل و موجبات رشد و توسعه فرهنگ شهادت طلبی؛
3ـ بررسی و شناسایی عوامل بازدارنده و مخرب فرهنگ شهادت و ایثارگری و تلاش در امحاء و رفع آن­ها.
ب ـ در قبال شهداء و ایثارگری: برنامه ریزی و تلاش برای تجلیل و تکریم از مقام والای شهدا و بزرگداشت و زنده نگه داشتن یاد و خاطره آنان از طریق:
1 ـ برگزاری مراسم یادبود با الهام از مکتب عاشورای حسینی و با استفاده از مناسبت­های ملی و مذهبی؛
2 ـ حفظ قداست و منزلت گلزار شهدا و محور قراردادن این مراکز در برگزاری مراسم رسمی و مردمی و پیگیری مرمت و ارایه خدمات شایسته به مراکز مذکور توسط شهرداری­ها و سایر نهادهای ذیربط براساس ضوابطی که بنیاد اعلام می­کند؛
3 ـ پی­گیری نامگذاری معابر، میادین، مراکز فرهنگی، اجتماعی و سایر اماکن عمومی و ملی به نام مبارک شهدا و نصب یادمان­ها از طریق دستگاه ­های ذیربط؛
4 ـ جمع آوری و حفظ و نگهداری و معرفی آثار فرهنگی، ادبی، هنری، وصایا و دیگر آثار شهدا و ایثارگران؛
تبصره (الحاقی 18/01/1387) ـ نحوه و ضوابط اجراء این بند به موجب آیین­نامه­ای که بنا به پیشنهاد بنیاد و با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب هیئت وزیران می­رسد تعیین خواهد شد.
5 ـ تشویق و ترغیب و حمایت از جامعه فرهنگی، آموزشی، هنری و اندیشمندان، ادبا و نویسندگان در ثبت، تبیین و معرفی ویژگی­ها، سیره معنوی و فضایل اسوه ­های شهادت و ایثار؛
6 (الحاقی18/01/1387)ـ توانمندسازی فردی و جمعی آحاد جامعه هدف به منظور ایفاء نقش و رسالت مطلوب و مؤثر در مدیریت اداری و سیاسی کشور.
ج ـ در قبال جامعه هدف: برنامه­ریزی و تلاش برای صیانت و رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف در زمینه ­های:
1 (اصلاحی 18/01/1387)ـ امور فرهنگی ـ آموزشی
پیگیری و نظارت امور فرهنگی، تربیتی و آموزشی فرزندان آنان و زمینه سازی رشد و تعالی فکری، روحی، اخلاقی و تحصیلی آن­ها از طریق:
تهذیب و کسب معنویت اسلامی و ارتقای معرفت دینی و بهره­ورکردن استعدادهای الهی آنان؛
ارائه خدمات فرهنگی و آموزشی به جامعه هدف و نظارت درجهت ایجاد تسهیلات لازم برای ارتقای علمی، تحقیقی، آموزشی و مهارت­های فکری و تخصصی و پرورش جسمی فرزندان آنان در تمام مراحل و مقاطع تحصیلی به بهترین وجه با همکاری مراجع ذی­ربط؛
تقویت روحیه خدمت به اسلام ناب محمدی در جامعه هدف؛
2 (اصلاحی18/01/1387)ـ امور معیشتی و رفاهی
تلاش در جهت خود اتکایی اقتصادی و تأمین اجتماعی و رفاهی جامعه هدف از قبیل:
فراهم سازی تسهیلات و ارایه حمایت­های لازم و آموزش­های تخصصی، فنی و حرفه­ای و نیز جلب مشارکت کلیه سازمان­ها و دستگاه ­های ذی­ربط جهت ایجاد اشتغال مفید برای جامعه هدف؛
تأمین و پرداخت حقوق، مستمری و مزایای جامعه هدف مشمول و دارای شرایط در چارچوب قوانین، مقررات و ضوابط مربوط؛
تأمین بهداشت، درمان، مسکن، بیمه عمر، حوادث و بازنشستگی و نیازهای معیشتی با حفظ عزت، کرامت، شأن و جایگاه آنان؛
ارایه خدمات و تسهیلات در زمینه ازدواج فرزندان و همسران شاهد؛
پیگیری و انجام اقدامات ممکن درجهت ارایه خدمات و تسهیلات و مساعدت­های لازم به والدین معظم شاهد؛
توجه خاص به امور فرزندان معلول، والدین از کارافتاده و همسران غیرمزدوج شهداء؛
بسترسازی برای حضور فیزیکی فعال و مؤثر جانبازان در عرصه اجتماعی و پیش­بینی امکانات خاص در معابر، اماکن عمومی و اداری، فضاها و وسایط نقلیه عمومی در سطح شهرها و کشور.
3 (اصلاحی 18/01/1387)ـ امور حقوقی و قضایی
تلاش در جهت حل و فصل امور حقوقی و قضایی جامعه هدف با همکاری مراجع ذی­ربط از طریق:
پیشنهاد و همکاری با مراجع قضایی در تعیین، نصب و عزل قیم و امین و مراقبت بر اعمال آن­ها، همچنین مراقبت بر اعمال اولیا، اوصیا، قیم­ها و حضانت کنندگان از صغار و محجورین جامعه هدف و رسیدگی به اختلاف­ها در امر حضانت فرزندان و ارایه راه حل به محاکم؛
مساعدت و همکاری با مراجع ذیربط درجهت تبدیل و تغییر در اموال و دارایی صغار شاهد در راستای مصالح و غبطه آنان برحسب موازین شرعی و درصورت لزوم پی گیری به منظور حل و فصل اختلافات مربوط تا صدور حکم قطعی؛
درخواست تنفیذ وصیت­نامه عادی شهدا از محاکم ذی­صلاح و پی­گیری امور مربوط به انحصار وراثت و مراقبت بر احصار[احصا] و تحریم[تحریر] جامعه هدف و تقویم و نگهداری حساب اموال صغار و محجورین و معاضدت حقوقی و قضایی خانواده ­های شاهد درصورت ضرورت؛
شرکت کارشناسان حقوقی بنیاد در محاکم ذی­صلاح به عنوان وکیل در دعاوی جهت دفاع و استیفای حقوق جامعه هدف در دعاوی مربوطه بنا به درخواست آنان.
4 (اصلاحی 18/01/1387)ـ امور اقتصادی
اداره و بهره­برداری مطلوب از اموال و دارایی­های تحت پوشش بنیاد و توسعه منابع مالی به منظور ایجاد پشتوانه ­های مادی برای فعالیت­های محوله؛
بکارگیری مطلوب پس اندازها، اموال و دارایی­های فرزندان شاهد ـ که دراختیار بنیاد است ـ برای تأمین آینده اقتصادی آن­ها و جلوگیری از کاهش ارزش دارایی­ها.
تبصره ـ ضوابط تنظیم و صدور احکام کارگزینی و تشخیص افراد تحت تکفل شاهد به­موجب آیین­نامه­ای خواهد بود که توسط بنیاد و سازمان امور اداری و استخدامی تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
فصل سوم ـ اموال، دارایی ­ها و منابع مالی
ماده 6 ـ اموال و دارایی­های بنیاد عبارت است از:
کلیه اموال منقول و غیرمنقول، سهام، اوراق بهادار، وجوه نقد و دیگر دارایی­هایی که به حکم محاکم به تملک بنیاد درآمده یا در می­آید؛
کلیه اموال، دارایی­هایی که از طرف دولت دراختیار بنیاد قرار می­گیرد؛
اموال و دارایی­هایی که از طرف اشخاص حقیقی و حقوقی به بنیاد اهدا می­شود؛
کلیه اموال ودارایی­ها، مالکیت­ها و امکانات بنیاد شهید، ستاد رسیدگی به امور آزادگان و اموال و دارایی­هایی که از بنیاد مستضعفان با اذن مقام معظم رهبری منتقل می­شود.
ماده 7 ـ منابع مالی بنیاد عبارتند از:
کمک­های مقام معظم رهبری؛
کمک­ها و اعتبارات مصوب در بودجه عمومی کشور؛
درآمدهای حاصل از فعالیت­های اقتصادی بنیاد؛
هدایا و کمک­های بنیاد مستضعفان و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی.
فصل چهارم ـ ارکان
ماده 8 ـ ارکان بنیاد عبارتند از:
هیئت امناء؛
نماینده ولی فقیه در بنیاد (درصورت معرفی معظم­له)؛
رییس بنیاد.
ماده 9 (اصلاحی 18/01/1387)ـ هیئت امناء بنیاد مرکب از هفت نفر [ده نفر] به شرح زیر است:
رییس جمهور به عنوان رییس هیئت امناء؛
نماینده ولی فقیه در بنیاد (درصورت تعیین)؛
رییس بنیاد به عنوان نایب رییس هیئت امناء؛
دو نفر از وزراء فرهنگی به انتخاب رییس جمهور؛
سه نفر از شخصیت­ها و افراد بصیر در امور فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از میان جامعه هدف به پیشنهاد رییس بنیاد و تایید رییس جمهور؛
وزراء تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
تبصره (اصلاحی 18/01/1387)ـ یکی از معاونان بنیاد بنا به پیشنهاد رییس بنیاد و تأیید رییس هیئت امناء به عنوان دبیر جلسه بدون حق رأی شرکت خواهد کرد.
ماده 10 (اصلاحی 18/01/1387)ـ وظایف و اختیارات هیئت امناء به شرح زیر است:
پی­گیری اوامر و رهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری؛
تصویب خط مشی­ها و سیاست­های کلی؛
تصویب برنامه و بودجه سالانه تشکیلات؛
تصویب صورت حساب عملکرد سالانه؛
ارائه گزارش عملکرد سالانه بنیاد به مقام معظم رهبری و کسب رهنمودهای لازم؛
تصویب سایر موضوعاتی که توسط رییس بنیاد برای تحقق اهداف بنیاد ارایه می شود؛
بررسی و تأیید تغییرات و اصلاحات اساسنامه پس از أخذ موافقت مقام معظم رهبری به­منظور طی مراحل تصویب؛
تصویب آیین­نامه ­های مالی و معاملاتی بنیاد در حدود قوانین و مقررات؛
تصویب ضوابط سرمایه­گذاری شرکت­های وابسته؛
سیاست­گذاری نحوه اداره و اتخاذ تصمیم در رابطه با نحوه اداره و مصرف درآمدهای حاصل از فروش آن قسمت از اموال و املاک بنیاد و فعالیت­های اقتصادی سازمان­های وابسته که شرعاً تصرف در آن­ها با اذن ولی فقیه می­باشد براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری در جهت اهداف عالیه بنیاد.
تبصره (الحاقی 18/01/1387)ـ دستورالعمل نحوه تشکیل جلسات و تصمیم­گیری در اولین جلسه هیئت امناء بنا به پیشنهاد رییس بنیاد به تصویب هیئت امناء خواهد رسید.
ماده 11 (اصلاحی 18/01/1387)ـ اهم وظایف نماینده ولی فقیه درصورت تعیین به شرح زیر می­باشد:
پیشنهاد سیاست­های لازم برای حفظ و ترویج فرهنگ شهادت طلبی و ایثار در جامعه و ارائه آن به هیئت امناء جهت تصویب؛
نظارت بر امور فرهنگی جامعه هدف و حفظ و تعمیق و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه و نظارت بر اجرای آن؛
تطبیق دستورالعمل­ها و آیین­نامه ­های داخلی با موازین شرعی و رهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری؛
اعمال اختیارات شرعی تفویض شده از سوی مقام معظم رهبری؛
ارائه برنامه­ های عقیدتی ـ سیاسی جهت رشد و ارتقاء خصوصیات فکری و اخلاقی خدمتگزاران جامعه هدف و ارتقاء جو معنوی بنیاد
نظارت بر حسن جریان امور بنیاد.
ماده 12 (اصلاحی 18/01/1387)ـ رییس بنیاد بالاترین مقام اجرایی بنیاد است که به پیشنهاد رییس جمهور و تایید مقام معظم رهبری با حکم رییس جمهور به مدت چهار سال منصوب و مسئولیت اداره امور بنیاد و اجرای برنامه­ ها را برعهده خواهد داشت و اهم وظایف او به شرح زیر است:
تهیه، تدوین و پیشنهاد خط مشی­ها و سیاست­های اجرایی، برنامه و بودجه سالانه، صورت­های مالی و گزارش عملکرد سالانه بنیاد به هیئت امناء برای اقدام لازم؛
تنظیم و تدوین آیین­نامه­ های لازم و همچنین پیشنهاد اصلاح تشکیلات جهت تصویب به مراجع ذیربط؛
نمایندگی بنیاد در کلیه امور حقوقی و نزد کلیه مراجع اعم از قضایی، اداری و قانون­گذاری و طرح و اقامه دعاوی و دفاع و جوابگویی به هرگونه دعاوی حقوقی، جزایی و اداری به طرفیت از بنیاد و انجام سایر فعالیت­های لازم برای استیفای حقوق بنیاد با حق تعیین وکیل یا نماینده و تفویض اختیارات لازم به آنان برای انجام امور محول و پایان دادن به دعاوی از طریق مصالحه و یا ارجاع به داوری با رعایت قوانین؛
انجام کلیه امور مالی، اداری، فرهنگی و اجتماعی ازجمله عزل و نصب مدیران و صدور دستورالعمل­ها و بخش­نامه­ های لازم همچنین گشایش انواع حساب­های بانکی، انجام هر نوع معامله و هرگونه ارتباط با مؤسسات و سازمان­های دولتی، غیردولتی و اشخاص حقیقی یا حقوقی؛
اتخاذ تصمیم در مورد سرمایه­گذاری از محل منابع در اختیار بنیاد در چارچوب سیاست­های مصوب هیئت امناء؛
تهیه پیش نویس آیین­نامه­ ها و ارائه آن­ها به هیئت امناء جهت طی مراحل تصویب؛
بررسی و ارائه پیشنهاد اصلاح و یا تغییر مواد اساسنامه به هیئت امناء جهت طی مراحل تصویب؛
تهیه تشکیلات تفصیلی بنیاد و تصویب در هیئت امناء؛
انعقاد هرگونه قرارداد و تغییر و تبدیل و یا فسخ و اقاله آن و خرید و فروش و معاوضه اموال و ماشین آلات و برگزاری مناقصه و مزایده در حدود آیین­نامه­ های مالی و معاملاتی؛
قبول اموال واحدهای اقتصادی و سهام یا سهام الشرکه به نحوی که متضمن صرفه و صلاح بنیاد باشد؛
تأسیس، ادغام، انحلال یا واگذاری شرکت­ها و واحدهای اقتصادی بنیاد در چارچوب قوانین و مقررات و مصوبات هیئت امناء.
تبصره (الحاقی 18/01/1387)ـ رییس بنیاد می تواند با حفظ مسئولیت، بخشی از وظایف و اختیارات خود را به هر یک از کارکنان تفویض نماید.
فصل پنجم ـ امور مالی و اداری
ماده 13 ـ بودجه تفصیلی بنیاد هر سال براساس اعتبارات و کمک­های مصوب از محل بودجه کل کشور و سایر منابع یادشده در ماده 7 این اساسنامه تنظیم و پس از تصویب هیئت امناء به مورد اجرا گذارده می­شود.
تبصره ـ اعتبارات مربوط به بودجه عمومی هرسال در قالب طرح و برنامه و به صورت کمک در بودجه کل کشور منظور می­شود.
ماده 14 (اصلاحی 18/01/1387)ـ رییس بنیاد موظف است ظرف چهار ماه پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه مقررات اداری و استخدامی بنیاد و سایر آیین­نامه ­های مورد نیاز برای اجراء این اساسنامه حسب مورد اقدام و جهت تصویب به هیئت وزیران ارائه نماید.
ماده15 (الحاقی 18/01/1387)ـ انتقال کارکنان رسمی بنیاد که تا پایان سال 1383 به استخدام درآمده­اند و مأموریت آن­ها به سایر دستگاه ­ها و نهادهای دولتی و یا عمومی با رعایت مقررات مربوط به کارکنان دولت مجاز است.
ماده16 (اصلاحی 18/01/1387) ـ مقررات اداری و استخدامی بنیاد ظرف3 ماه پس از تصویب این اساسنامه در چارچوب قانون نظام هماهنگ پرداخت بنا به پیشنهاد مشترک بنیاد و سازمان امور اداری و استخدامی کشور به تصویب هیئت وزیران می­رسد.
ماده17 (اصلاحی 18/01/1387) ـ کلیه قوانین و مقررات مغایر با این اساسنامه لغو می­گردد.
قانون فوق مشتمل بر هفده ماده و چهار تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیست و هفتم ماه اردیبهشت ماه یک­هزارو سیصد و هفتاد و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 06/03/1377 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.