بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا /کتاب پژوهشی «شکفتن در شعر» (گزاره و گزینه‌ای در باب غزل نوکلاسیک و یکی از پیشگامان آن محمد ذکایی، هومن) نوشتۀ مهدی خطیبی منتشر شد.
در معرفی این کتاب آمده است: محمد ذکایی (هومن) (نهاوند، 1323) از جمله پیشگامان غزل نوکلاسیک است که یگانه کتاب غزلش با نام «چه پرسش‌ها که بر لب آمد اما بی‌جواب افتاد» در سال 1360 خورشیدی منتشر شد. او از سال‌های آغازین دهۀ شصت از ایران کوچید، اما هیچ‌گاه ارتباط خود را با وطن نگسست. به گواهی کتاب «شکفتن در شعر» محمد ذکایی (هومن) همچنان نمایندۀ غزلسرایان نوکلاسیک است و حتی می‌توان در غیاب منوچهر نیستانی، حسین منزوی و سیمین بهبهانی، او را یگانه کسی به حساب آورد که از آن کاروان به‌جا مانده است.
مهدی خطیبی مؤلف کتاب «شکفتن در شعر»، بیش از 25 سال است که به‌صورت حرفه‌ای در عرصه‌های مختلف ادبی فعالیت می‌کند؛ سرودن شعر، نوشتن داستان، نقد ادبی، و ویرایش متون مختلف. در کارنامۀ ادبی او چهار دفتر شعر، دو رمان کوتاه، دو قصه‌شعر برای نوجوانان و سه کتاب در عرصۀ نقد ادبی دیده می‌شود.
خطیبی در گفت‌وگویی با ایسنا دربارۀ این کتاب بیان کرد: «کتاب «شکفتن در شعر» دربرگیرندۀ سه بخش است. بخش نخست به زندگی محمد ذکایی (هومن) پرداخته است. مهم‌ترین فصل در این بخش، فصل «هومن ذکایی به روایت محمد ذکایی» است که به زندگی اجتماعی، شاعرانه و دید و دریافت‌های او دربارۀ گرایشش به غزل پرداخته است. بخش دوم دربردارندۀ بررسی غزل‌هاست. هم چه گفتن و هم چگونه گفتن در غزل هومن بررسی شده است. مباحثی از این دست که چه موضوع و مضامینی در غزل‌هایش جریان و چه رویکردی به کهن‌الگوها دارد. سپس به ساختار غزلش پرداخته شده؛ مباحث شکلی‌ای چون رویکرد شاعر به اوزان، قافیه، ردیف و دیگر عناصر موسیقایی شعر چون هم‌آغازی، هم‌آوایی و هم‌حروفی که به تازگی و طرب‌انگیزی غزل‌ها می‌افزاید و سپس بررسی درون و برون زبان و شکل‌های بیانی و در پایان هم جمع‌بندی مباحث. بخش سوم برگزیدۀ ‌غزل‌های اوست. در این بخش 113 غزل برگزیده‌ام که سرآغازش سال 1340 و پایانش 1400 است. پایان‌بخش کتاب نیز برخی از عکس‌های هومن و دوستان و آشنایان اوست.»
او دربارۀ ضرورت پرداختن به موضوع این کتاب نیز گفت: «نخستین ضرورت کنجکاوی من بود. دیدم در تمام تذکره‌ها و برگزیده‌های غزل معاصر فقط نام و غزلی از هومن است و دیگر هیچ نشانی نیست. یگانه اطلاعاتی که از هومن در تذکره‌ها بود نام و نام خانوادگی و این موضوع بود که آیا شاعر کرمانشاهی است یا نهاوندی و همین نبودن اطلاعات زمینه‌ساز این شد که پژوهشم را از سال 1383 خورشیدی آغاز کنم درست زمانی که کتاب من با نام «شعر متعهد ایران، چهره‌های شعر سلاح (بررسی شعر سال‌های 1347 تا 1357)» منتشر شد. پس از تحقیق چندین ساله دریافتم غزل هومن به سنت مضمون‌یابانۀ غزل مشروطه نزدیک است و از دیگر سو به انسان تاریخی می‌پردازد؛ انسان تاریخی‌ای که در هر دوره تجربه‌های تلخ اجتماعی و سیاسی را تکرار می‌کند.
سیل اشکم نگذارد که بگویم چون رفت
با من و ما و شما، طایفۀ غمناکان
هومن در غزل‌هایش ستایشگر انسانی‌ است که به هر مطلقی «نه» می‌گوید. او حوادث اجتماعی روزگار خود را به‌دقت دیده است.
ببار جنگل خونین که در نهایت کین
درخت‌های تو را در شبِ بهار زدند
و چنین نگاه و نظر گسترده‌ای در غزل معاصر کم بود. مثلاً عباس صادقی (پدرام) هم در مجموعۀ «غزل خون» چنین رویکردی داشت، اما کم‌عمق و شعارزده بود. غزل هومن را نه به‌خاطر نوگرایی معتدلش در عرصۀ زبان بلکه به‌دلیل اندیشه‌های تابناک و عمیقش انتخاب کردم. چیزی که در غزل معاصر بسیار کم است. می‌دانم شاید بعدها به من خرده بگیرند که این عنوان را به‌واسطۀ دوستی به هومن داده‌ام، اما می‌گویم و از عهده برون می‌آیم که محمد ذکایی (هومن) را حکیمی می‌دانم که به‌خوبی در آینۀ حکمت خود روزگار انسان تاریخی را دیده و نمایان کرده است. کسی که تاریخ ایران را از 1285 تا به اکنون خوب خوانده باشد با بیت زیر پی به گفتۀ من خواهد برد
دریغا ساده‌جانانی چو من هرگز ندانستند
که شد بر بام بیداری که از بالای خواب افتاد
خوشحالم که این کتاب به همت نشر آرادمان و جناب علیرضا بهرامی منتشر می‌شود که نشان از دو سو دارد؛ هم خودش شاعر غزل‌سراست و هم در خصوص تکوین غزل معاصر تلاش‌های چشمگیری انجام داده است. امید دارم این کتاب سرآغازی باشد برای پژوهش‌های بیشتر.»
«شکفتن در شعر» (گزاره و گزینه‌ای در باب غزل نوکلاسیک و یکی از پیشگامان آن محمد ذکایی، هومن) در 360 صفحه به قطع رقعی و شمارگان 300 نسخه و قیمت 540 هزار تومان به‌زودی در کتاب‌فروشی‌های کشور توزیع خواهد شد.