بزرگنمايي:

نسیم گیلان - قاچاق چوب در غرب گیلان یکی از مشکلات زیست‌محیطی و اقتصادی است که در سال‌های اخیر به یک بحران تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، قاچاق چوب به‌ویژه در شهرستان‌های غربی گیلان، شامل فومن، تالش، ماسال و رودبار، با شدت بیشتری در جریان است و تخریب جنگل‌ها، کاهش تنوع زیستی و تهدید معیشت مردم محلی از پیامد‌های اصلی این پدیده است.
آمار و ارقام قاچاق چوب غرب گیلان
سالانه آمار قاچاق چوب روز به روز در حال افزایش است و این جریان باعث شده است خطر بیشتری زیست محیط طبیعت را تهدید کند.
طبق آمار‌های منتشرشده توسط اداره منابع طبیعی استان گیلان، تنها در سال گذشته، بیش از 300 هزار متر مکعب چوب به‌طور غیرقانونی از جنگل‌های غرب گیلان قاچاق شده است. این مقدار عمدتاً شامل درختان راش، بلوط و افرا است که از جنگل‌های غرب این منطقه برداشت شده‌اند. شهرستان‌های فومن و تالش بیشترین میزان قاچاق چوب را گزارش کرده‌اند. به‌ویژه در شهرستان فومن، نزدیک به 80 هزار متر مکعب چوب به‌طور غیرمجاز برداشت و از منطقه خارج شده است.
حسین زاهدی مسئول نظارت و مدیریت منابع طبیعی استان گیلان، در این خصوص بیان کرد: قاچاق چوب در غرب گیلان سالانه میلیون‌ها تومان ضرر به محیط‌زیست و اقتصاد محلی وارد می‌کند. تنها در شهرستان فومن، حدود 50 هزار اصله درخت در سال 1402 به‌طور غیرقانونی قطع شده‌اند.
محمد رضا پارسا کارشناس محیط‌زیست در گیلان، در این‌باره گفت: جنگل‌های غرب گیلان، که بخش بزرگی از جنگل‌های هیرکانی را تشکیل می‌دهند، به‌عنوان یک میراث طبیعی جهانی در معرض خطر قاچاق چوب قرار دارند. این جنگل‌ها خانه‌ای برای بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری نادر هستند. با این حال، قاچاق چوب باعث از بین رفتن منابع طبیعی و زیستگاه‌های این گونه‌ها می‌شود.
وی همچنین افزود: بسیاری از قاچاقچیان با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و در شب‌های تاریک اقدام به قطع درختان می‌کنند. در برخی موارد، حتی از اره‌برقی‌های موتوری برای قطع درختان استفاده می‌شود که بسیار سریع و مخفیانه عمل می‌کند.
مردم و جنگل‌نشینان به ستوه آمدند
مردم محلی نیز از مشکلات ناشی از قاچاق چوب صدای آنها شنیده می‌شود.
علی محمدی، یکی از ساکنان روستای تالش، در این‌باره اظهار کرد: ما به جنگل وابسته‌ایم و از آن برای زندگی خود استفاده می‌کنیم، اما قاچاق چوب باعث تخریب منابع طبیعی و کاهش دسترسی ما به این منابع شده است. درختان به‌طور غیرقانونی قطع و به بازار‌های مختلف عرضه می‌شوند. این عمل تنها سود کلانی برای قاچاقچیان دارد و هیچ‌گونه منفعتی برای ما ندارد.
قاچاق چوب باعث شده است یکسری ناامنی‌ها به وجود بیاید که آرامش مردم روستا‌ها را مختل کرده است.
نسرین احمدی ساکن روستای دیگری در شهرستان ماسال، از ناامنی‌هایی که قاچاق چوب ایجاد کرده است ادامه داد: بار‌ها شب‌ها صدای اره‌برقی را شنیده‌ایم. قاچاقچیان به راحتی درختان را قطع کرده و آنها را از جنگل خارج می‌کنند. این امر علاوه بر آسیب به طبیعت، امنیت منطقه را هم به خطر انداخته است.
مسئولین و راهکار‌های مقابله با قاچاق چوب
قاچاق چوب به یکی از چالش‌های بزرگ زیست‌محیطی و اجتماعی در غرب گیلان تبدیل شده است. این پدیده تخریب جنگل‌ها، آسیب به معیشت مردم محلی، و تهدید امنیت منطقه‌ای را به همراه داشته است.
رضا حسینی رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان فومن، در خصوص اقدامات مقابله‌ای با قاچاق چوب گفت: ما با همکاری نیروی انتظامی و دستگاه‌های قضائی، چندین باند قاچاق چوب را شناسایی و متلاشی کرده‌ایم. اما با توجه به وسعت جنگل‌ها و کمبود منابع، هنوز مشکلات زیادی در مقابله با این پدیده داریم.
وی همچنین افزود: یکی از راهکار‌های اصلی ما، استفاده از فناوری‌های نوین نظارتی همچون پهپاد‌ها و دوربین‌های مداربسته برای رصد مناطق جنگلی است. همچنین، برنامه‌ریزی برای آموزش مردم محلی به‌منظور جلوگیری از قاچاق چوب و تشویق آنها به بهره‌برداری پایدار از منابع جنگلی، از دیگر اقدامات ماست.
نقش فساد اداری در گسترش قاچاق
مریم احمدی عضو یک سازمان مردم‌نهاد حفاظت از جنگل اظهار کرد: عدم شفافیت در مدیریت منابع طبیعی و نفوذ باند‌های قاچاق، اجرای قوانین را تضعیف کرده است. برخی از قاچاقچیان به راحتی با پرداخت رشوه فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهند. این موضوع باعث شده است که مردم محلی نیز اعتماد خود را به نهاد‌های نظارتی از دست بدهند.
او تأکید می‌کند که افزایش شفافیت و نظارت دقیق می‌تواند تا حد زیادی مانع فعالیت باند‌های قاچاق شود.
امنیت منطقه‌ای و مسائل اجتماعی
سرهنگ محمدی، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی گیلان در این باره گفت: باند‌های قاچاق چوب معمولاً سازمان‌یافته عمل می‌کنند و حتی در برخی مواقع درگیری‌های مسلحانه گزارش شده است. این مسأله امنیت منطقه را به خطر می‌اندازد. ما با افزایش نیرو‌های حفاظتی و تجهیزات نظارتی تلاش کرده‌ایم تا این روند را کنترل کنیم، اما نیازمند همکاری بیشتر مردم و نهاد‌های قضایی هستیم.
اقتصاد محلی در خطر است
قاچاق چوب اقتصاد محلی را تهدید می‌کند. در روستا‌ها اقتصاد مردم متکی به کشاورزی و دامداری است و اگر جنگل‌های موجود در اطراف این کشاورزان و دامداران از بین برود آنها در روند زندگی خود به مشکل بر می‌خورند.
حسین رضایی مدیر منابع طبیعی غرب گیلان نسبت به این موضوع افزود: قاچاق چوب تنها تخریب جنگل‌ها نیست، بلکه اقتصاد محلی را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. بخش عمده‌ای از معیشت مردم محلی وابسته به کشاورزی و دامداری است که با کاهش جنگل‌ها آسیب می‌بیند. متأسفانه، برخی از مردم منطقه به دلیل مشکلات اقتصادی به این فعالیت غیرقانونی روی می‌آورند.
او اضافه می‌کند که برای مقابله با قاچاق چوب، باید به معیشت پایدار مردم محلی توجه کرد و جایگزین‌هایی برای درآمدزایی ارائه داد.
تخریب جنگل‌ها؛ صدای یک فاجعه زیست‌محیطی
با آسیب رساندن به جنگل‌های انبوه در غرب گیلان، فاجعه‌ای بزرگ در زیست محیط طبیعت رخ خواهد داد که پوشش گیاهی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
علی حسینی، متخصص جنگل‌داری و محیط‌زیست درباره تخریب جنگل‌ها اضافه کرد: جنگل‌های غرب گیلان بخشی از میراث جهانی هستند و نقش مهمی در تنظیم اقلیم منطقه دارند. قاچاق چوب در سال‌های اخیر به طور قابل‌توجهی این جنگل‌ها را تخریب کرده است. تنها در دو دهه گذشته، بخشی از پوشش گیاهی گیلان از بین رفته که بازیابی آن ده‌ها سال زمان نیاز دارد.
او همچنین اشاره می‌کند که کاهش مساحت جنگل‌ها منجر به افزایش فرسایش خاک و تغییرات اقلیمی محلی، از جمله کاهش بارش و افزایش دما، شده است.
دستگاه قضایی چه نقشی در مقابله با قاچاق چوب داشته است؟
دستگاه‌های قضایی از جمله نهاد‌هایی هستند که می‌تواند با ورود خود این معضل را به حداکثری خود برسانند. یکی از دادستان‌های منطقه غرب گیلان بیان کرد: ما برخورد قاطعی با باند‌های قاچاق داشته‌ایم و مجازات‌های سنگین‌تری برای متخلفان در نظر گرفته‌ایم. در سال جاری، تعدادی از پرونده‌های مهم قاچاق چوب به نتیجه رسیده و احکام لازم صادر شده است. البته معتقدیم بازدارندگی مجازات‌ها باید بیشتر شود و نیازمند اصلاح قوانین مرتبط هستیم تا قاچاقچیان دیگر جرأت تکرار این اقدامات را نداشته باشند.
آیا اقدامات اقتصادی یا اجتماعی برای کاهش قاچاق چوب انجام شده است؟
بخشدار یکی از مناطق غرب گیلان پیشنهاد خود را نسبت به کاهش قاچاق چوب گفت: بله، ما سعی کرده‌ایم با توسعه برنامه‌های اشتغال‌زایی محلی، مردم را از قاچاق دور کنیم. برای مثال، طرح‌هایی در زمینه توسعه گردشگری روستایی و حمایت از کشاورزی اجرا شده است. همچنین برنامه‌هایی برای آموزش مردم درباره اهمیت حفظ جنگل‌ها و آسیب‌های قاچاق چوب برگزار کرده‌ایم. البته این اقدامات هنوز کافی نیست و نیازمند بودجه بیشتری برای گسترش این طرح‌ها هستیم.
چالش‌های اصلی در مقابله با قاچاق چوب چیست؟
چالش‌های مختلفی در مقابله با این امر وجود دارد که نبود هماهنگی‌ها می‌تواند یک عامل اصلی در این قضیه باشد.
رئیس اسبق سازمان محیط‌زیست گیلان اظهار کرد: نبود هماهنگی کامل میان دستگاه‌های مختلف است. علاوه بر این، برخی از مناطق جنگلی به دلیل شرایط جغرافیایی به سختی قابل نظارت هستند و این مسئله به قاچاقچیان فرصت می‌دهد. فساد اداری نیز از دیگر مشکلات است که گاهی تلاش‌های ما را بی‌اثر می‌کند. باید روی شفافیت بیشتر و استفاده از فناوری‌های نوین تأکید کنیم.
قاچاق چوب در غرب گیلان به‌ویژه در شهرستان‌های فومن، تالش و ماسال، یکی از تهدیدات جدی برای جنگل‌های هیرکانی و منابع طبیعی کشور است. اگرچه مسئولان در حال انجام اقدامات جدی برای مقابله با این پدیده هستند، اما نیاز به همکاری بیشتر مردم و افزایش نظارت و استفاده از فناوری‌های نوین همچنان احساس می‌شود. برای جلوگیری از نابودی این جنگل‌ها، باید تمامی ارگان‌ها و مردم در کنار هم قرار بگیرند تا این معضل حل شود.