نسیم گیلان - ایسنا / سامانه چاپ کتاب بر اساس تقاضا (POD) رونمایی شد و طراح این سامانه در سخنانی تأکید کرد: این سامانه را راه انداخته‌ایم تا کتابفروشان نگویند کتابی را نداریم.
مراسم رونمایی از دستگاه الکترونیکی ایستاده(استند) دیجیتال و پنل اینترنتی کتاب‌های POD با عنوان «می‌خوانم» امروز دوشنبه، پنجم آذر در کافه ققنوس برگزار شد.
بابک ندرخانی، مدیر موسسه (استارتاپ) رهپویان که این سامانه را طراحی و به اجرا رسانده است، گفت: از حدود پنج‌سال پیش بر روی طرح چاپ کتاب بر اساس تقاضا، مشغول کار هستیم و بعد از پنج سال از اولین استند فروشگاهی رونمایی می‌کنیم.
او با اشاره به آمار نشر 10 سال اخیر که در خانه کتاب منتشر شده است، ادامه داد: مجموعا 708 هزار عنوان کتاب، چاپ اول بودند که از این میان 88 هزار عنوان کتاب درسی هستند. در واقع در 10 سال گذشته، 620 هزار کتاب چاپ است. البته در این مدت تیراژ کتاب‌ها کاهش پیدا کرده با وجود اینکه برخی از عناوین قابل استفاده بودند. از طرف دیگر ناشران برای تک‌تک کتاب‌ها وقت گذاشتند اما بنا به دلایلی از چرخه نشر خارج شدند و پی‌اودی می‌تواند به آن‌ها کمک کنند.

او سپس با اشاره به آمار نشر بین‌المللی، اظهار کرد: از سال 2017 پیش‌بینی نشر بر این بود که تقاضا برای کتاب کاغذی کمتر شود اما در پنج سال گذشته در بازار کتاب، ای‌بوک به ثبات 10 تا 15 درصدی رسیده است و این برخلاف پیش‌بینی‌ها دربار ای‌بوک بود. کتاب صوتی هم بازار 5 درصدی خواهد داشت. پس بیش از 65 درصد از بازار کتاب در قالب فیزیکی است و می‌توان گفت تقاضای کاغذی کماکان سرجایش است.
ندرخانی به پیش‌بینی بازار 60 میلیون دلاری کتاب پی‌اودی اشاره کرد و گفت: میانگین رشد پی‌اودی در بازار کتاب آسیا 28 درصد و در جهان 26 درصد است.
مدیر موسسه رهپویان با بیان اینکه کتاب پی‌اودی سه بازار دارد و افزود: فروشگاه‌های آنلاین، سایت ناشران و کتابفروشان و فروشگاه «می‌خوانم». البته تصور اولیه ما چیز دیگری بود و فکر می‌کردیم با ناشران مذاکره کرده و آثار ناموجود آن‌ها را به صورت پی‌اودی موجود خواهیم کرد.
او با اشاره به ناشرانی که به این پلتفرم پیوسته‌اند، گفت: با این پلتفرم کتاب ناموجود معنا و مفهومش را از دست می‌دهد مگر کتاب‌هایی که مجوز ارشاد ندارند و یا معذورتی و محدودیتی برای چاپ دارند .

ندرخانی با بیان اینکه محدودیتی برای انتشار کتاب جز موارد ذکر شده، وجود ندارد، گفت: کتاب به محض آنکه سفارش کتاب در سایت ناشر، ثبت شود، سفارش به ما می‌آید، فایل کتاب به چاپخانه رفته و بعد از چاپ و صفحه‌بندی به مشتری یا کتابفروشی ارسال می‌شود.
او یادآور شد: در فروشگاه «می‌خوانم» تقریبا تمام کتاب‌های پی‌اودی ناشران موجود است. در حال حاضر 10 هزار عنوان کتاب در سایت ثبت شده که 5800 عنوان پی‌اودی است که فقط در سایت ماست و در سایت ناشران ثبت نشده است. 
ندرخانی در بخش دیگری از نشست با اشاره به آمار فروش کتاب در بخش مجازی، گفت: بر اساس اطلاعات موجود مشاهده کردیم 10 درصد از فروش نشر کشور، در دنیای مجازی است. «دیجی‌کالا» مدعی بود 5 درصد فروش برای آن‌هاست بر اساس گزارش خانه کتاب هم 7 درصد فروش مجازی در بخش مجازی نمایشگاه بین‌المللی کتاب، نمایشگاه استانی و بازار کتاب فروخته می‌شود، بنابراین هنوز 83 درصد فروش صنعت نشر در کتابفروشی‌های اتفاق می‌افتد. نتیجه این پیمایش این شد که دو محصول برای کتابفروشی‌ها طراحی کردیم؛ پنل اینترنتی فروش کتاب که در بستر اینترنت هر لحظه کامل‌تر می‌شود.
با چند کتابفروشی صحبت کردیم و گفتیم در این پنل کتاب‌های ناموجود در کتابفروشی موجود می‌شود که خب برایشان جذاب بود.
او در ادامه گفت: گروهی از همکاران خود را به کتابفروشی‌های شهرستان‌ها فرستادیم. آن‌ها به مدت یک هفته در کتابفروشی مستقر شدند و کارشان این بود من تعداد «نداریم» را چوب‌خط بزنند که تقریبا عدد همگونی به دست آمده بود که در کتابفروشی‌های بزرگ به‌طور متوسط روزی صد بار «نداریم» را شنیدیم و در کتابفروشی‌های کوچک بین 30 و پنجاه بار. 
از طرف دیگر کتابفروشی‌ها فقط 27 درصد آثار موجود ناشران را دارند. بخشی هم به سامانه کتاب‌فروشان اضافه شده که غیر از کتاب پی‌اودی، کتاب موجود را هم نشان می‌دهد و کتابفروش با جست‌وجوی در آن، دیگر به مشتری نمی‌گوید که «نداریم».

او سپس درباره روند بخش‌های مختلف سایت و روند سفارش کتاب در سایت و پلتفرم توضیحاتی ارائه کرد.
ندرخانی با بیان اینکه امکان سفارش کتاب با جلد سخت در این پلتفرم فراهم شده، گفت: در سایت «می‌خوانم» در یکی‌دو هفته آینده امکان خصوصی‌سازی کتاب را خواهیم گذاشت؛ در این امکان مشتری کتابی را که اجازه داده باشد، پی‌اودی کنیم می‌تواند در جلد شومیز یا سخت، کاغذ بالک یا کاغذ تحریر، در کتاب‌ها هنر و معماری گلاسه رنگی یا سیاه سفید سفارش دهد. در واقع مشتری کیفیت چاپ کتاب را که بر اساس آن قیمت فرق می‌کند، انتخاب خواهد کرد. البته در این مسیر تصمیمات ناشر اعمال خواهد شد و در صورتی که ناشر این مجوز را به ما بدهد این کار را خواهیم کرد. حتی ناشر بعد از مدتی می‌تواند گزینه پی‌اودی کتاب را خاموش کرده و کتاب را از این گردونه خارج کند
او همچنین درباره کتاب‌هایی که بیشترین مراجعه به آن‌ها شده، گفت: غیر از دو انتشارات دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران که 100 درصد آثارشان را پی‌اودی کرده و تمرکز خود را بر تولید گذاشته‌اند و چند ناشر کودک 85 درصد در حوزه کتاب‌های عمومی، تاریخ، فلسفه و روان‌شناسی بوده است.
ندرخانی درباره اینکه آیا تمهیدی برای نقض نشدن حقوق مؤلف و مترجم در این پلتفرم اندیشیده شده یا نه، با تأکید بر اینکه آن‌ها با ناشران طرف قرارداد هستند، خاطرنشان کرد: این سامانه شفافیت دارد و ناشر می‌تواند پنل را به مؤلف بدهد و مؤلف نیز در سامانه وضعیت فروش و سفارش کتاب‌ها را مشاهده کند و البته امکان تسویه هم وجود دارد یعنی با فروش کتاب هزینه چاپخانه، ناشر و مؤلف مشخص است و پرداخت انجام می‌شود. 100 درصد شفافیت داریم اما قراداد ما با ناشر است نه با مؤلف.
عرفان‌پور، ناشر نیز به قرارداد نشر با مؤلف و مترجم اشاره کرد و گفت: اگر در این مسیر ناشر سهل‌انگاری کرد، می‌توانیم تذکر بدهیم که رعایت کنند وگرنه مسئول خود ناشر است و ما مسئولیتی نداریم. میخواهیم رابطه شفاف و سالمی بین ما و ناشر و طبعا ناشر با مؤلف و مترجم برقرار باشد.
در ادامه مراسم از استندهای کتاب‌فروشی‌ها رونمایی شد.
عمادالدین باقی، پژوهشگر در سخنانی گفت: خوشحالم امروز از آمازون بومی رونمایی شده که می‌تواند به صنعت نشر کمک کند.
او سپس خاطرنشان کرد: گرچه منتقد وضع موجود هستیم اما همیشه نوک پیکان انتقاد، حکومت است. واقعیت این است گاه مشکل جامعه، منجر به مشکلات حکومت می‌شود. سلسله یادداشت‌هایی با این مضمون داشتم که در نقد اجتماعی، یقه خودمان را هم بگیریم. تغییری در جامعه اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه خودمان تغییر کنیم، اگر حکومت عوض شود و ما عوض نشویم همان آش و همان کاسه است. به‌نظرم مهمترین عامل تغییر هم کتاب است. گاه فکر می‌کنم در شرایط سخت اقتصادی، آمارهایی که در این حوزه ارائه می‌شود، امیدوار کننده است.
باقی در پایان سخنان خود تأکید کرد: کتاب باعث آگاهی می‌شود و امیدوارم با این امکان رونقی به صنعت و آگاهی داشته باشیم.
امیر حسین‌زادگان، ناشر نیز به موضوع حقوق مولفان و مترجمان اشاره کرد و گفت در قراردادهای جدید، این موضوع را لحاظ کردیم و قردادهای قدیمی هم به روال قبل است و اگر مؤلف با مترجم نارضایتی داشته باشد، کتاب را از ای‌یودی و ای‌بوک و پی‌او دی بر می‌داریم.
ندرخانی پس از توضیحات درباره استفاده از استندهای کتابفروشی و مدل‌های مختلف که در دست ساخت است، گفت: در این استندها با استفاده از هوش مصنوعی، امکان گفت‌وگو با مشتری را فراهم خواهیم کرد تا درباره کتاب گپ بزنند.
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: تا پایان سال 1403 این استندها در 50 فروشگاه بزرگ قرار داده می‌شود و پیش‌بینی می‌کنیم در سال 1404 به 500 عدد برسد. البته می‌توانیم پنل اینترنتی pod را به کتابفروشی‌های متقاضی ارائه دهیم.
در بخش دیگری از نشست ندرخانی درباره اینکه چطور وارد این حرفه شده است توضیح داد.
قلم‌چی نیز سخنران آخر این مراسم بود که pod را از موج‌هایی خواند که در صنعت نشر از سالیان قبل مد شد و بالاخره به ایران رسید.