بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا /سلامت دهان و دندان می‌تواند سرنخ‌هایی درباره بیماری‌هایی مثل دیابت به ما بدهد. پژوهشگران با استفاده از ابزارهای هوشمند، به دنبال راهی هستند تا با بررسی وضعیت دهان، احتمال ابتلا به این بیماری را پیش‌بینی نموده و به پیشگیری از آن کمک کنند.
دیابت یک بیماری شایع است که در آن سطح قند خون به دلیل مشکل در تولید یا استفاده از انسولین بالا می‌رود. این بیماری نه‌تنها بر بدن تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند سلامت دهان و دندان را هم به خطر بیندازد. مطالعات نشان داده‌اند افراد دیابتی بیشتر از دیگران با مشکلاتی مثل پوسیدگی دندان یا بیماری‌های لثه روبه‌رو می‌شوند. به همین دلیل، توجه به بهداشت دهان برای این افراد بسیار مهم است. پژوهشگران معتقدند اگر بتوان با بررسی وضعیت دهان، دیابت را زودتر تشخیص داد، می‌توان با آموزش و پیشگیری، از شدت گرفتن این بیماری جلوگیری کرد. این موضوع به‌ویژه در جوامعی که دسترسی به آزمایش‌های پیشرفته محدود است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
از سوی دیگر، حجم اطلاعات پزشکی روزبه‌روز بیشتر می‌شود و پزشکان به روش‌هایی نیاز دارند تا از این داده‌ها به بهترین شکل استفاده کنند. اینجا هوش مصنوعی وارد میدان می‌شود. ابزارهای هوشمند می‌توانند الگوهایی را در داده‌ها پیدا کنند که شاید از چشم انسان پنهان بمانند. مثلاً با تحلیل وضعیت دندان‌ها و لثه‌ها، می‌توان حدس‌هایی درباره سلامت کلی بدن زد. برای مثال می توان به کمک فناوری، ارتباط بین سلامت دهان و دیابت را بهتر درک کرد و راهی ساده برای پیش‌بینی این بیماری پیدا نمود. چنین روشی می‌تواند هم برای افراد و هم برای سیستم‌های بهداشتی مفید باشد.
فرزاد فیروزی جهانتیغ از گروه مهندسی صنایع دانشگاه سیستان و بلوچستان، به همراه دو همکار دیگر از همین دانشگاه، تحقیقی انجام داده‌اند که در آن با ابزارهای هوشمند به بررسی ارتباط بین وضعیت دهان و دندان و بیماری دیابت پرداخته‌اند. این گروه تلاش کرده‌ است با استفاده از فناوری، راهی برای پیش‌بینی احتمال ابتلا به دیابت پیدا کند. آنها داده‌هایی را از افراد سالم و دیابتی جمع‌آوری کرده‌اند و با تحلیل این اطلاعات، به نتایج جالبی رسیده‌اند که می‌تواند در آینده به تشخیص زودهنگام این بیماری کمک کند.
برای این تحقیق، پژوهشگران در سال‌های 1399 تا 1400 از 261 نفر (131 نفر سالم و 130 نفر دیابتی) اطلاعات جمع‌آوری کردند. آنها با استفاده از پرسشنامه، پرونده پزشکی و معاینه، وضعیت دهان و دندان این افراد را بررسی کردند. چیزهایی مثل سن، جنسیت، تعداد دندان‌های پوسیده، کشیده‌شده و ترمیم‌شده و همین‌طور شاخص سلامت دهان در این مطالعه مدنظر قرار گرفت. سپس با کمک دو ابزار هوشمند به نام‌های «درخت تصمیم‌گیری» و «ماشین بردار پشتیبان»، این اطلاعات تحلیل شدند. این ابزارها مثل یک کارآگاه، الگوهایی را در داده‌ها پیدا کردند که به پیش‌بینی وضعیت سلامتی افراد کمک می‌کند.
تحلیل‌ها بر اساس روش اول نشان دادند که اگر سن بیشتر از 37 سال باشد و تعداد دندان‌های پوسیده کمتر از 7 باشد و هیچ دندانی هم کشیده نشده باشد، احتمال دیابتی بودن فرد به 82 درصد می‌رسد. همچنین در افراد بالای 37 سال با دندان کشیده‌شده و شاخص سلامت دهان خاص، احتمال دیابت حتی به 100 درصد هم می‌رسد. این نتایج نشان می‌دهند وضعیت دهان می‌تواند سرنخ‌های مهمی درباره دیابت بدهد.
همچنین دقت ابزار «ماشین بردار پشتیبان» هم حدود 73 درصد بود که عدد قابل قبولی است. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که ابزارهای هوشمند مثل درخت تصمیم‌گیری و ماشین بردار پشتیبان می‌توانند با بررسی سلامت دهان، احتمال ابتلا به دیابت را پیش‌بینی کنند. این روش ساده و سریع می‌تواند به پزشکان و افراد کمک کند تا زودتر متوجه خطر دیابت شوند و اقدامات لازم را انجام دهند.
این یافته‌ها اهمیت آموزش بهداشت دهان را بیشتر نشان می‌دهند. تحقیقات نشان داده اند که افراد دیابتی نیاز به آموزش بیشتری درباره مراقبت از دهان خود دارند و همکاری بین پزشکان و دندان‌پزشکان می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
روش پیش‌بینی ارائه شده در این پژوهش، می‌تواند در جاهایی که امکانات پزشکی کم است، به‌عنوان یک ابزار ساده و ارزان استفاده شود. اگر افراد بتوانند با نگاه به سبک زندگی و وضعیت دهان خود خطر دیابت را حدس بزنند، قدم بزرگی در پیشگیری برداشته می‌شود.
درواقع این مطالعه نشان داد که فناوری می‌تواند راهی برای ساده‌تر کردن تشخیص بیماری‌ها باشد و طی آن، تلاش شد روشی ارائه شود که هم دقیق باشد و هم به‌راحتی قابل استفاده. این موضوع می‌تواند در آینده به افراد کمک کند تا خودشان هم بخشی از سلامتشان را ارزیابی کنند.
قابل ذکر است این مطالعه در «فصلنامه تحقیق در علوم دندانپزشکی» منتشر شده که وابسته به دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران است. این نشریه محلی برای انتشار پژوهش‌های علمی در زمینه دندانپزشکی و سلامت است و نتایج این تحقیق را برای استفاده عموم و متخصصان در دسترس قرار داده است.