نسیم گیلان - ایسنا /سوربیتول و مانیتول دو نوع الکل قندی هستند که در صنایع مختلف کاربرد دارند. تفاوت‌های اصلی آن‌ها در ساختار شیمیایی، خواص فیزیکی و کاربردهای خاص در داروسازی و مواد غذایی است.
امروزه با افزایش چاقی و معضلاتی که به دنبال دارد، کاربرد الکل قندها به جای قند و شکر (ساکارز) رواج زیادی یافته است. الکل قندها از ترکیبات شیرین کننده‌ای هستند که انواع مختلفی دارند. این ترکیبات هم به صورت طبیعی و هم به شکل صنعتی تولید می‌شوند. سوربیتول و مانیتول ترکیباتی هستند که در دسته الکل قندها قرار داشته و در صنایع مختلف کاربرد دارند. سوربیتول و مانیتول شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند که تعیین کننده موارد استفاده از آن‌ها است. هر دو این ترکیبات کم کالری و در عین حال شیرینند. از شباهت‌های سوربیتول و مانیتول می‌توان به کاربردهای دارویی آن‌ها اشاره کرد، اما در نحوه استفاده‌های دارویی سوربیتول و مانیتول تفاوت وجود دارد. قیمت سوربیتول و مانیتول نیز متفاوت خواهد بود.
سوربیتول
سوربیتول نوعی کربوهیدرات بوده و با نام الکل قند یا پلی ال نیز شناخته می شود. کالری سوربیتول یک سوم کمتر از قند بوده و 60 درصد نیز شیرین است. سوربیتول را می‌توان به‌طور طبیعی در انواعی از توت و میوه مانند سیب و توت سیاه یافت. به دلیل میزان تقاضای بالا برای سوربیتول در صنایع مختلف تولید صنعتی آن نیز صورت می‌پذیرد. سوربیتول رایج‌ترین الکل قند مورد استفاده در کشور پیشرفته‌ای مانند ایالات متحده به حساب می‌آید. ایمنی مصرف سوربیتول را سازمان بهداشت جهانی نیز تأیید کرده است. البته توجه شود که مقدار مصرف روزانه این ماده نیز توسط سازمان بهداشت جهانی اعلام شده و نباید بیش از آن مقدار مصرف شود. سوربیتول اگر به مقدار زیاد خورده شود، ناراحتی‌های دستگاه گوارش را ایجاد می‌کند. سوربیتول از ترکیبات محلول در آب بوده و در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات به‌طور طبیعی وجود دارد. از سوربیتول می‌توان برای تهیه شیرینی و ایجاد بافت بهتر و نگهداری رطوبت نیز استفاده کرد.
مانیتول
قند مانیتول نیز در دسته الکل‌های قندی قرار دارد. مانیتول در واقع ایزومر سوربیتول است. وزن مولکولی و فرمول شیمیایی هر دو ترکیب مشابه است، اما منابع، کاربردها و برخی خواص مانند نقاط ذوبشان متفاوت است. سوربیتول و مانیتول در جهت گیری گروه هیدروکسیل روی کربن دوم متفاوت هستند. هر دو این ماده فرمول شیمیایی یکسانی دارند. از شباهت‌های سوربیتول و مانیتول می‌توان به این اشاره کرد که هر دو پودرهای بی‌بو با رنگ سفید هستند. سوربیتول و مانیتول را می‌توان توسط ساکاریدهای هیدروژنه کننده تهیه کرد.
از خواص مانیتول این است که دارویی با اثر دیورتیک است. این ماده می‌تواند در درمان ادم مغزی و افزایش فشار داخل جمجمه و فشار داخل چشم، تسریع دفع مواد سمی از ادرار و پیشگیری از آسیب‌های کلیوی ناشی از آن‌ها و نارسایی حاد کلیوی استفاده شود، بنابراین مانیتول یک الکل قند با خواص دارویی ویژه است که از آن جهت درمان‌های تخصصی‌تر استفاده می‌شود.

شباهت سوربیتول و مانیتول
این دو ماده شباهت‌های بسیار زیادی به یکدیگر دارند. مهمترین این شباهت‌ها عبارتند از:
· سوربیتول و مانیتول دو نوع قند الکلی هستند که در اصل پلی ال هستند.
· این دو ماده شیرین کننده‌های جایگزین هستند.
· مواد غذایی تولید شده با سوربیتول یا مانیتول، بدون قند نامیده می‌شوند.
· هر دو فرمول شیمیایی یکسانی دارند، که C6H8 (OH) 6 است و وزن مولکولی یکسانی دارد، که 171.76 گرم بر مول است.
· هر دو پودر بی‌بو به رنگ سفید هستند.
· هر دو را می‌توان با هیدروژنه کردن ساکاریدها تولید کرد.
· علاوه بر این، آن‌ها از فروکتوز مشتق شده‌اند.
· هر دو غیر سمی هستند.
· هر دو شاخص گلیسمی (GI) پایینی دارند و برای بیماران دیابتی مفید هستند.

تفاوت سوربیتول و مانیتول
سوربیتول به یک ترکیب کریستالی با طعم شیرین که در برخی میوه‌ها یافت می‌شود، اشاره دارد. در حالی که مانیتول به یک الکل کریستالی بی رنگ با طعم شیرین اشاره دارد که در بسیاری از گیاهان یافت می‌شود و در غذاها و محصولات پزشکی مختلف استفاده می‌شود، بنابراین این تفاوت اساسی بین سوربیتول و مانیتول است. تفاوت‌های دیگر این دو ماده عبارتند از:
· علاوه بر این، سوربیتول به‌طور طبیعی در ذرت، سیب، گلابی، هلو و آلو وجود دارد، در حالی که مانیتول به‌طور طبیعی در برگ‌های چندین گیاه وجود دارد.
· نقطه ذوب سوربیتول 93 تا 98 درجه سانتی گراد است در حالی که نقطه ذوب مانیتول 163 تا 169 درجه سانتی گراد است.
· سوربیتول نصف شکر شیرین است در حالی که مانیتول 0.7 برابر شکر شیرین است.
· سوربیتول حاوی 2.6 کالری در هر گرم است، در حالی که مانیتول حاوی 1.6 کالری در هر گرم است.
· کاربرد اصلی سوربیتول به‌عنوان جایگزین قند است در حالی که مانیتول عمدتاً به‌عنوان دارو استفاده می‌شود.
· سوربیتول برای غذاهای رژیمی خاص از جمله غذاهای دیابتی، آب نبات و آدامس استفاده می‌شود، در حالی که مانیتول در حجم دهنده، آدامس‌ها، آب نبات‌ها و غذاهای پخته شده استفاده می‌شود.
به گزارش ایسنا، نخستین فاز بزرگ‌ترین مجتمع داروسازی(تولید سوربیتول) غرب آسیا در منطقه تیران و کرون اصفهان و در مجموعه صنایع دارویی، شیمیایی و غذایی شهید مدرس، به همت جهاد دانشگاهی و با شعار «سلامی به سلامت پایدار»، 24 دی راه‌اندازی می‌شود.