بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا /ناسا در حال بررسی دو راهبرد برای آوردن نمونه‌های ارزشمند مریخ به زمین است اما تا اواسط سال 2026 تصمیم خود را اعلام نخواهد کرد.
تحلیل نمونه‌های مریخ که توسط مریخ‌نورد «استقامت»(Perseverance) ناسا جمع‌آوری می‌شوند، می‌تواند داده‌های بسیاری را درباره سیاره سرخ و تاریخچه آن ارائه دهد؛ از جمله اینکه آیا مریخ تاکنون میزبان حیات بوده است یا خیر.
به نقل از اسپیس، ناسا مشتاق است تا نمونه‌های مریخ را که حدود 30 لوله مهروموم‌شده به اندازه سیگار حاوی سنگ و رسوب هستند، به زمین بیاورد و سپس به آزمایشگاه‌های سراسر جهان برساند اما ثابت شده که انجام دادن این کار، دشوارتر و بسیار پرهزینه‌تر از تصور اولیه است.
به عنوان مثال، در ژوئیه 2020 حداکثر هزینه کل پروژه «آوردن نمونه مریخ»(MSR) که یک همکاری بین ناسا و آژانس فضایی اروپاست، حدود سه میلیارد دلار برآورد شد اما تنها سه سال بعد، هزینه مورد انتظار به هشت تا 11 میلیارد دلار افزایش یافت. اکنون مشخص شده که حتی با این هزینه نیز ممکن است نمونه‌ها پیش از سال 2040 به زمین نرسند.
ناسا اخیرا این وضعیت را غیر قابل قبول ارزیابی کرده است. «بیل نلسون»(Bill Nelson) مدیر ناسا در آوریل 2024 اعلام کرد که بازنگری اساسی در راهبردهای پروژه آوردن نمونه مریخ در حال انجام گرفتن است و خاطرنشان کرد که ناسا به دنبال ایده‌های نوآورانه مراکز پژوهشی، صنایع خصوصی و دانشگاه‌ها خواهد بود.
چند ماه بعد، ناسا 11 پیشنهاد را از گروه‌های دانشگاهی و صنعتی برای توسعه بیشتر پروژه انتخاب کرد. هشت گروه خصوصی تا 1.5 میلیون دلار برای ادامه کار روی ایده‌های خود برای 90 روز آینده دریافت کردند.
این کار به شکل‌گیری یک نقطه عطف دیگر انجامید که ناسا طی یک نشست مطبوعاتی در بعدازظهر دیروز هفتم ژانویه اعلام کرد. این آژانس فضایی اکنون روی دو راهبرد بالقوه پروژه آوردن نمونه مریخ متمرکز شده است که در نحوه قرار دادن سخت‌افزار روی مریخ متفاوت هستند.
اولین راهبرد، یک «جرثقیل آسمانی» مجهز به موتور موشک را به کار خواهد گرفت. این همان سیستمی است که دو مریخ‌نورد «کنجکاوی»(Curiosity) و استقامت ناسا را ​​به ترتیب در اوت 2012 و فوریه 2021 با موفقیت روی مریخ فرود آورد. دومین راهبرد برای ارائه سیستم فرود به صنعت خصوصی متکی خواهد بود.
نلسون در نشست روز هفتم ژانویه گفت که کار کردن با جرثقیل آسمانی، هزینه 6.6 تا 7.7 میلیارد دلاری را برای پروژه به همراه خواهد داشت. گزینه تجاری که ناسا با اشاره به نگرانی‌ها پیرامون فناوری‌ها و طرح‌های انحصاری، آن را به تفصیل مورد بحث قرار نداده است، کمی ارزان‌تر خواهد بود و 5.8 تا 7.1 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.
نلسون گفت: هر یک از این دو گزینه، نسخه بسیار ساده‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تری را نسبت به طرح اصلی ارائه خواهند داد.
نلسون خاطرنشان کرد با اصلاحات جدید اعلام‌شده، نمونه‌ها را می‌توان در اوایل سال 2035 روی زمین فرود آورد؛ مشروط بر اینکه کنگره آمریکا بودجه کافی را به آنها اختصاص دهد. وی افزود: احتمالا حدود 300 میلیون دلار برای تحقیق و توسعه پروژه آوردن نمونه مریخ در این سال مالی و سال‌های آینده مورد نیاز است.
هر دو گزینه، سخت‌افزار یکسانی را روی سطح مریخ قرار خواهند داد. این سخت‌افزار، فرودگری است که از موشک کوچکی به نام «وسیله نقلیه صعود به مریخ»(MAV) استفاده می‌کند.
فرودگر در نزدیکی مریخ‌نورد استقامت فرود خواهد آمد. سپس فرودگر، لوله‌های نمونه را با استفاده از یک بازوی رباتیک یدکی که برای ماموریت مریخ‌نورد استقامت ساخته شده است، خواهد گرفت و آنها را در یک قوطی نصب‌شده روی وسیله نقلیه صعود به مریخ قرار خواهد داد. ظاهرا در طراحی جدید، جایی برای بالگرد بازیابی نمونه مشابه بالگرد «نبوغ»(Ingenuity) وجود ندارد. این امکان در طراحی‌های پیشین وجود داشت.
در مرحله بعد، موشک نمونه‌ها را به مدار مریخ خواهد فرستاد تا در آنجا با یک فضاپیمای آژانس فضایی اروپا ملاقات ‌کنند که آنها را به زمین بازمی‌گرداند.
در هر صورت، وسیله نقلیه صعود به مریخ و فرودگر نسبت به آنچه در ابتدا تصور می‌شد، جرم کمتری خواهند داشت و امکان استفاده احتمالی از جرثقیل آسمانی را فراهم خواهند کرد. مفهوم پایه وسیله نقلیه صعود به مریخ برای یک جرثقیل آسمانی، بسیار بزرگ بود و به یک سیستم فرود جدید و اثبات‌نشده نیاز داشت. مقامات ناسا در نشست مطبوعاتی گفتند حتی با بازنگری جدید، جرثقیل آسمان باید حدود 20 درصد بزرگ‌تر از جرثقیلی باشد که استقامت را فرود آورده است.
این فرودگر از یک منبع انرژی هسته‌ای -ژنراتور ترموالکتریک رادیو ایزوتوپی مورد استفاده کنجکاوی و استقامت- به جای صفحات خورشیدی استفاده خواهد کرد. «جف گراملینگ»(Jeff Gramling) مدیر برنامه آوردن نمونه مریخ ناسا معتقد است که ژنراتور ترموالکتریک رادیو ایزوتوپی، دو مزیت عمده دارد.
گراملینگ در نشست مطبوعاتی گفت: مزیت اول این که ژنراتور ترموالکتریک رادیو ایزوتوپی به ما فرصت می‌دهد تا در فصل طوفان گرد و غبار فعالیت کنیم. جدول زمانی عملیات سطح، یکی از محرک‌های اصلی است تا مطمئن شویم که زمان کافی را برای انتقال 30 لوله داریم. مزیت دوم این است که به ما کمک می‌کند تا مطمئن شویم می‌توانیم موتورهای موشک جامد نصب‌شده روی وسیله نقلیه صعود به مریخ را گرم نگه داریم.
ناسا در حال بررسی هر دو گزینه فرود است و انتظار ندارد تا اواسط سال 2026 تصمیم بگیرد. «نیکی فاکس»(Nicky Fox) رئیس اداره مأموریت علمی ناسا گفت: با این جدول زمانی نمی‌توان مدارگرد اروپایی را زودتر از سال 2030 و فرودگر را زودتر از سال 2031 پرتاب کرد.
بدین ترتیب، نمونه‌های استقامت ممکن است اولین ماده بکر مریخ نباشند که به زمین می‌آیند. چین قصد دارد تلاش خود را برای آوردن نمونه‌های مریخ در سال 2028 آغاز کند و اگر همه چیز خوب پیش برود، می‌تواند نمونه‌ها را در سال 2031 به خانه برساند اما ماموریت چین، مواد را از یک منطقه مریخ جمع‌آوری خواهد کرد. این در حالی است که استقامت، نمونه‌ها را از طیف گسترده‌ای از محیط‌ها به دست می‌آورد که در گذشته باستانی مریخ در معرض آب مایع قرار داشتند.