نسیم گیلان - آنا / ستاره‌شناسان موفق به کشف یک ستاره نوترونی مغناطیسی پرتکاپو شدند که ممکن است راز پرتو‌های رادیویی سریع کیهانی را فاش کند. این شیء عجیب با میدان مغناطیسی هزار میلیارد برابر زمین، در حال پرسه زدن در کهکشان راه شیری است.
ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل ناسا، موفق به ردیابی یک ستاره نوترونی مغناطیسی (مگنتار) نادر و سریع‌الحرکت به نام SGR 0501+4516 شده‌اند که با سرعتی شگفت‌انگیز در کهکشان راه شیری در حال حرکت است. منشأ این شیء عجیب و غریب هنوز ناشناخته است و بر اساس داده‌های موجود، ممکن است بهترین شواهدی باشد که تاکنون برای وجود یک مگنتار بدون ارتباط با انفجار ابرنواختر (سوپرنوا) به دست آمده است. این کشف می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا راز پرتو‌های رادیویی سریع (Fast Radio Bursts) را که یکی از بزرگ‌ترین معما‌های نجوم است، حل کنند.
مگنتارها: عجایب مغناطیسی جهان
مگنتارها نوعی از ستاره‌های نوترونی هستند که پس از مرگ یک ستاره پرجرم تشکیل می‌شوند. این اجسام فوق‌العاده چگال، باقی‌مانده‌های مرگ ستاره‌ها هستند که جرم خورشید را در فضایی به اندازه یک شهر جای داده‌اند. آنچه که مگنتارها را منحصر‌به‌فرد می‌کند، میدان‌های مغناطیسی فوق‌العاده قوی آنهاست که می‌تواند تا هزار میلیارد برابر میدان مغناطیسی زمین قدرت داشته باشد.
اگر یک مگنتار در فاصله‌ای حدود نصف فاصله ماه تا زمین قرار داشته باشد، میدان مغناطیسی آن می‌تواند اطلاعات تمام کارت‌های اعتباری روی زمین را پاک کند؛ و اگر انسانی به فاصله 600 مایلی (حدود 965 کیلومتر) از آن نزدیک شود، نیرو‌های شدید آن می‌تواند اتم‌های بدن او را متلاشی کند.
بازار
![]()
کشف یک مگنتار پرتکاپو
این مگنتار برای اولین بار در سال 2008 توسط رصدخانه سوئیفت ناسا کشف شد. در آن زمان، این شیء به دلیل ساطع کردن پرتو‌های گاما کوتاه و شدید از لبه‌های کهکشان راه شیری شناسایی شد و به عنوان یکی از تنها حدود 30 مگنتار شناخته‌شده در کهکشان ما شناسایی گردید. این مگنتار به نام SGR 0501+4516 ثبت شد.
اولین فرضیه این بود که این مگنتار در نتیجه یک انفجار ابرنواختر تشکیل شده است، زیرا نزدیک به باقی‌مانده‌ای از یک ابرنواختر به نام HB9 قرار دارد. اما بررسی‌های طولانی‌مدت با تلسکوپ هابل این فرضیه را زیر سؤال برد.
تحرک عجیب مگنتار
تیم تحقیقاتی با استفاده از حساسیت فوق‌العاده تلسکوپ هابل و داده‌های دقیق تلسکوپ فضایی گایا از سازمان فضایی اروپا (ESA)، حرکت ظاهری این مگنتار را در آسمان ردیابی کردند. آنها دریافتند که سرعت و جهت حرکت SGR 0501+4516 نشان می‌دهد که این مگنتار هیچ ارتباطی با باقی‌مانده ابرنواختر HB9 ندارد. حتی با ردیابی مسیر حرکت آن به هزاران سال گذشته، هیچ ابرنواختر یا خوشه ستاره‌ای پرجرم دیگری پیدا نشد که مرتبط با این مگنتار باشد.
سناریو‌های جدید برای تشکیل مگنتارها
اگر این مگنتار از یک انفجار ابرنواختر به وجود نیامده باشد، دو سناریوی دیگر مطرح می‌شود:
تشکیل از طریق ادغام دو ستاره نوترونی کم‌جرم: در این سناریو، دو ستاره نوترونی کم‌جرم به هم نزدیک می‌شوند و در نهایت با هم ادغام می‌شوند تا یک مگنتار تشکیل دهند.
تشکیل از طریق فروریزش القاء شده توسط جذب ماده: در این فرآیند، یک سیستم دوتایی شامل یک کوتوله سفید (هسته مرده‌ای از یک ستاره شبیه خورشید) و یک ستاره همدم وجود دارد. اگر کوتوله سفید مقدار زیادی گاز از همدم خود بگیرد، ممکن است به اندازه‌ای پرجرم شود که دیگر نتواند خود را نگه دارد و به یک ستاره نوترونی فرو بریزد.
اندرو لوون از دانشگاه رادبود هلند و دانشگاه واریک انگلستان می‌گوید: " alt="نسیم گیلان" width="100%" /> پیوند با پرتو‌های رادیویی سریع
این کشف می‌تواند به توضیح منشأ پرتو‌های رادیویی سریع (FRBs) کمک کند. این پرتو‌ها فلاش‌های کوتاه و قدرتمندی از امواج رادیویی هستند که از نقاط مختلف کیهان می‌آیند و هنوز راز آنها حل نشده است. به‌ویژه، این سناریو می‌تواند توضیح دهد که چرا برخی از FRBs از جمعیت‌های ستاره‌ای قدیمی سرچشمه می‌گیرند که دیگر ستاره‌های پرجرم جدیدی برای تشکیل ابرنواختر ندارند.
به گزارش scitechdaily، ناندا ریا از مؤسسه علوم فضایی بارسلون اسپانیا می‌گوید: "نرخ تولد و سناریو‌های تشکیل مگنتارها از مهم‌ترین سؤالات در فیزیک انرژی بالا هستند که پیامد‌هایی برای بسیاری از رویداد‌های موقت قدرتمند جهان، مانند انفجار‌های پرتو گاما، ابرنواختر‌های بسیار درخشان و پرتو‌های رادیویی سریع دارند. "