چاپ

نسیم گیلان - تبیان / باوجود افزایش دسترسی افراد مسن به اینترنت و اینکه بسیاری از بازنشستگان در طول دوران کاری خود از رایانه‌ها استفاده کرده‌اند، همچنان شکاف دیجیتالی بین سالمندان و جوانان وجود دارد. افراد مسن کمتر از برنامه‌های دیجیتال استفاده می‌کنند و نسبت به جوان‌ترها زمان کمتری را به‌صورت آنلاین سپری می‌کنند.
پژوهشگران دانشگاه لنکستر پس از مصاحبه با سالمندان به این نتیجه رسیدند که مخالفت با فناوری‌های دیجیتال تنها به مسائل دسترسی محدود نمی‌شود. بلکه ارزش‌های شخصی، نگرانی‌های مربوط به تأثیرات اجتماعی فناوری و ترس از اشتباه در استفاده از نرم‌افزارها نیز از موانع اصلی استفاده از فناوری برای سالمندان هستند.
ترس از فنّاوری
یکی از دلایل شگفت‌انگیز مقاومت سالمندان در برابر یادگیری فناوری این است که آن‌ها از ناتوانی در استفاده کامل از امکانات آن ترس دارند. آن‌ها فکر می‌کنند چون نمی‌توانند از همه ویژگی‌ها استفاده کنند، دستگاه برایشان مناسب نیست یا بیش از نیازشان است و فقط هزینه اضافی خواهد داشت. برای رفع این ترس، باید به آن‌ها توضیح دهید که بیشتر افراد فقط از درصد کمی از قابلیت‌های دستگاه استفاده می‌کنند و همین هم برایشان کافی و مفید است. با این توضیح، احساس آن‌ها را عادی‌سازی می‌کنید و نشان می‌دهید که استفاده محدود هم می‌تواند ارزشمند باشد. هدف شما به‌عنوان یک فرزند، نوه و یا دوست، کمک به آن‌ها در دیدن سریع ارزش فناوری است تا احساس بهتری داشته باشند و اعتمادبه‌نفس پیدا کنند.
کلاهبرداری آنلاین: تهدیدی جدی برای سالمندان
نگرانی‌های امنیتی یکی دیگر از دلایلی است که سالمندان به استفاده از فناوری‌های دیجیتال تمایل ندارند. آنها به توانایی خود برای استفاده صحیح از ابزارهای آنلاین، به‌ویژه بانکداری آنلاین، اعتماد ندارند و استفاده از ابزارهای آنلاین را سخت و وقت‌گیر می‌دانند و احساس می‌کنند که خدمات آنلاین مانند وب‌سایت‌های مختلف فشار بیشتری بر آنها وارد می‌کنند تا در همه چیز تخصص داشته باشند. درحالی‌که قبلاً می‌توانستند به متخصصان آموزش‌دیده مراجعه کنند.
نقش تعاملات اجتماعی در مقاومت سالمندان در برابر خرید آنلاین
انزوای اجتماعی نیز یکی دیگر از نگرانی‌های سالمندان است. برخی از افراد مسن خرید آنلاین را رد می‌کنند؛ زیرا از مزایای اجتماعی تعاملات روزمره و رودررو در خرید حضوری لذت می‌برند.
همچنین، فکر می‌کنند که اگر به بانک یا اداره پست نروند، این مکان‌ها ممکن است بسته شوند و مردم شغل خود را از دست بدهند.
پروفسور ویکی هانسون در این باره می‌گوید: "بهره‌وری‌ای که از تعاملات آنلاین به دست می‌آید، انگیزه‌ای قوی برای پذیرش فناوری توسط سالمندانی که ممکن است احساس تنهایی یا انزوا داشته باشند، نیست. در بسیاری از موارد، جذاب کردن فناوری‌های دیجیتال برای سالمندان به معنای این است که مطمئن شویم تعاملات دیجیتال جایگزین تعاملات اجتماعی نمی‌شوند، بلکه در صورت امکان، فرصت‌های جدید اجتماعی ایجاد می‌کنند تا افراد بتوانند با دیگران ملاقات کنند."
توجیه سالمندان برای دوری از فناوری
محققان همچنین دریافتند که برخی از سالمندان از سن خود به‌عنوان بهانه‌ای استفاده می‌کنند تا از فناوری دور بمانند. مثلاً فردی که رسانه‌های اجتماعی را دوست ندارد؛ چون فکر می‌کند ممکن است مورد آزار و اذیت سایبری قرار بگیرد، ممکن است بگوید "خیلی مسن" است. این بیان به‌عنوان توجیهی قابل‌قبول برای عدم استفاده از فناوری مطرح می‌شود، زیرا از سالمندان انتظار کمتری برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی وجود دارد.
دکتر نولز و پروفسور هانسون این رفتار را "بازی روی سن‌وسال" می‌نامند و این موضوع را مطرح می‌کنند که افراد مسن اغلب خود به گسترش این باور کمک می‌کنند که سالمندی مانعی برای استفاده از فناوری‌های دیجیتال است. دکتر نولز می‌گوید: "خود سالمندان به تقویت این افسانه کمک می‌کنند که پیری مانع از درگیرشدن با فناوری‌های دیجیتال می‌شود. این کار به آن‌ها این فرصت را می‌دهد که در مقابل جنبه‌های آزاردهنده، نگران‌کننده یا تهدیدکننده فناوری موضع‌گیری کنند."
نگرانی‌های اجتماعی
این نگرانی که فناوری‌های دیجیتال می‌توانند مشاغلی را از بین ببرند، برای بسیاری از سالمندان موضوعی جدی است، به‌ویژه زمانی که به آینده شغلی نوه‌های خود فکر می‌کنند. ارائه راه‌حل‌هایی برای حل این مشکل اجتماعی می‌تواند به پذیرش بیشتر فناوری‌های دیجیتال توسط سالمندان کمک کند.
مسئولیت اجتماعی نیز نقشی مهم در مقاومت افراد مسن در برابر فناوری‌های دیجیتال دارد. آنها نگران هستند که خرید آنلاین به کسب‌وکارهای محلی آسیب بزند و مراکز شهر که محل معاشرت با دوستانشان است، تهدید شود.

نگرانی سالمندان از حفظ حریم خصوصی در فضای دیجیتال
بسیاری از سالمندان نگرانی‌هایی در مورد حفظ حریم خصوصی دارند و این نگرانی‌ها کاملاً منطقی است. کلاهبرداران با استفاده از فناوری‌های مختلف، افراد مسن را هدف قرار می‌دهند.
اگرچه افراد در هر سنی به حریم خصوصی داده‌هایشان اهمیت می‌دهند، اما این نگرانی‌ها باعث شده است که برخی سالمندان، به‌خاطر این موضوع از استفاده از رسانه‌های اجتماعی خودداری کنند.
نقش طراحان در جذب سالمندان به فناوری‌های دیجیتال
طراحان نقش کلیدی در جذب سالمندان به فناوری‌های دیجیتال دارند. طراحی محصولات و خدمات دیجیتال باید به‌گونه‌ای باشد که نیازها و محدودیت‌های سالمندان را در نظر بگیرد. برای این کار، طراحان می‌توانند از رابط‌های کاربری ساده‌تر، دستورالعمل‌های واضح و پشتیبانی‌های بیشتر بهره بگیرند تا استفاده از فناوری برای سالمندان آسان‌تر شود. همچنین، فراهم‌کردن شبکه‌های ایمنی و حفظ حریم خصوصی کاربران مسن، از جمله اقداماتی است که اعتماد آنان را به فناوری‌های دیجیتال افزایش می‌دهد. مهم است که تعاملات دیجیتال به‌گونه‌ای طراحی شوند که جایگزین تعاملات اجتماعی حضوری نشوند، بلکه فرصتی برای ایجاد ارتباطات اجتماعی جدید فراهم کنند.