بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا /با افزایش جمعیت جهانی و نیاز به تامین غذا، یکی از چالش‌های اساسی امروز، افزایش تولید گندم است. این محصول حیاتی نقش مهمی در امنیت غذایی دارد، اما موانع متعددی در مسیر بهبود تولید آن وجود دارد.
گندم به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تغذیه بشر، تأثیر زیادی در تأمین امنیت غذایی دارد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که تا سال 2050 تقاضا برای غذا به دلیل افزایش جمعیت به‌شدت افزایش خواهد یافت. برای پاسخ به این نیاز، تولید محصولات کشاورزی از جمله گندم باید به میزان قابل توجهی افزایش یابد. در ایران، گندم به‌عنوان محصولی استراتژیک شناخته می‌شود، اما سطح عملکرد مزارع نسبت به ظرفیت بالقوه پایین‌تر است. این موضوع ناشی از شکاف عملکردی میان تولید واقعی و تولید بالقوه گندم است. دلایل اصلی این شکاف، مدیریت ناکارآمد منابع و عدم بهینه‌سازی روش‌های کشت و آبیاری است که نیاز به تحقیقات گسترده در این زمینه را ضروری می‌کند.
طبق آمار، ایران به‌طور متوسط سالانه چندین میلیون تن گندم وارد می‌کند که نشان‌دهنده عدم خودکفایی در تولید این محصول است. با توجه به اهمیت اقتصادی و امنیتی گندم، کاهش وابستگی به واردات و افزایش بهره‌وری تولید داخلی یک ضرورت ملی است. مطالعات نشان می‌دهند که با بهبود روش‌های مدیریتی و کاهش عوامل محدودکننده تولید، می‌توان این شکاف را پر کرد و به سطح عملکرد بالاتری دست یافت.
گروهی از پژوهشگران دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، به سرپرستی افشین سلطانی، استاد گروه زراعت دانشکده تولید گیاهی این دانشگاه، مطالعه‌ای برای شناسایی عوامل محدودکننده تولید گندم آبی در شهر جلین استان گلستان انجام داده‌اند. هدف این تحقیق بررسی خلاء عملکرد گندم و ارائه راهکارهایی برای افزایش بهره‌وری تولید این محصول بوده است.
این پژوهش در 50 مزرعه گندم آبی طی سال زراعی 1400 انجام شد. محققان با بازدیدهای میدانی و گفتگو با کشاورزان، اطلاعات مختلفی از قبیل نوع و میزان کود، تاریخ کاشت، روش آبیاری، و مدیریت‌های زراعی را جمع‌آوری کردند. سپس با استفاده از تحلیل‌های آماری پیشرفته، رابطه میان عملکرد واقعی مزارع و عوامل مدیریتی مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان دادند که میانگین عملکرد گندم در این مزارع 3528 کیلوگرم در هکتار است، در حالی که پتانسیل تولیدی این مزارع به 6688 کیلوگرم در هکتار می‌رسد. این اختلاف، که به‌عنوان «خلاء عملکرد» شناخته می‌شود، ناشی از مدیریت ناکارآمد منابع و عوامل محدودکننده تولید بوده است.
محققان دریافتند که برخی عوامل مانند مقدار کود سرک، تاریخ کاشت، و استفاده از قارچ‌کش‌ها تأثیر بسزایی در این شکاف عملکرد دارند.
به‌عنوان مثال، مصرف بهینه کود سرک و رعایت زمان مناسب برای کاشت، بیشترین تأثیر را بر افزایش عملکرد گندم داشته‌اند. علاوه بر این، استفاده از رقم گندم مناسب و مدیریت رطوبت خاک نیز در کاهش خلاء عملکرد مؤثر بوده است. این عوامل اگر به درستی مدیریت شوند، می‌توانند بهره‌وری مزارع را تا 30 درصد یا بیشتر افزایش دهند.
این یافته‌ها اهمیت ویژه‌ای در بهبود امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات گندم دارند. با اجرای راهکارهای ارائه‌شده توسط این پژوهش، نه‌تنها می‌توان عملکرد مزارع گندم را به سطح قابل توجهی ارتقا داد، بلکه در مدیریت منابع کشاورزی نیز تحول ایجاد کرد.
بر این اساس، بهینه‌سازی مصرف آب و کود، کاهش ضایعات، و انتخاب ارقام مناسب از جمله مواردی هستند که می‌توانند در سطح ملی مورد توجه قرار گیرند.
قابل ذکر است این تحقیق در فصلنامه «پژوهش‌های تولید گیاهی» وابسته به دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، منتشر شده است. این نشریه به بررسی موضوعات مرتبط با کشاورزی و تولید پایدار می‌پردازد و نتایج تحقیقاتی ارائه شده در آن می‌تواند برای سیاست‌گذاران و کشاورزان راهگشا باشد.